Rozpylenie paliwa to jeden z kluczowych etapów procesu spalania w silniku spalinowym, zarówno benzynowym, jak i wysokoprężnym. Wtryskiwacz, którego zadaniem jest rozprowadzenie odpowiedniej ilości paliwa w komorze spalania, musi to robić w określonym czasie, pod konkretnym ciśnieniem i w ściśle zdefiniowanym kształcie strugi. Nawet minimalne odchylenia w rozpyleniu potrafią zaburzyć cały proces spalania, prowadząc do objawów, które na pierwszy rzut oka nie wskazują jednoznacznie na winę wtryskiwacza. Niewłaściwe rozpylenie paliwa może mieć różne przyczyny i objawiać się w bardzo zróżnicowany sposób.
Jednym z najczęstszych i najbardziej oczywistych objawów jest nierówna praca silnika, szczególnie wyczuwalna na biegu jałowym. Jeśli paliwo nie zostaje właściwie rozprowadzone w komorze spalania, dochodzi do niepełnego lub opóźnionego zapłonu mieszanki, a to skutkuje drganiami jednostki napędowej, falowaniem obrotów, a w skrajnych przypadkach nawet gaśnięciem silnika przy niskim obciążeniu. Efekt ten może być mylony z problemami zapłonowymi w silnikach benzynowych lub z błędami czujników położenia wału i wałka rozrządu.
W silnikach diesla, gdzie ciśnienie wtrysku jest znacznie wyższe, niewłaściwe rozpylenie paliwa najczęściej skutkuje twardą, metaliczną pracą jednostki i występowaniem spalania stukowego. Jeśli końcówka wtryskiwacza jest częściowo zablokowana, paliwo trafia do cylindra w nieodpowiednim kształcie lub pod złym kątem. W rezultacie część mieszanki spala się zbyt szybko lub zbyt późno, co wywołuje charakterystyczny stukot oraz prowadzi do szybszego zużycia tłoka i gniazd zaworowych. Dodatkowo może pojawić się zwiększone dymienie – biały lub szary dym będący efektem niepełnego spalania.
Wtryskiwacz z nieprawidłowym rozpyleniem może również prowadzić do miejscowego przegrzewania cylindrów. Jeśli paliwo trafia zbyt skoncentrowanie w jednym punkcie, dochodzi do lokalnego przegrzania ścianki cylindra, a to z kolei zwiększa ryzyko wypalenia tłoka lub gniazda zaworu. Takie zjawisko zwykle nie daje od razu wyraźnych objawów, ale z czasem prowadzi do utraty kompresji, zwiększonego zużycia oleju i obniżenia osiągów.
W silnikach benzynowych objawy niewłaściwego rozpylenia bywają łagodniejsze, ale również zauważalne. Mogą się objawiać jako pogorszona reakcja na gaz, opóźnienie w przyspieszaniu, chwilowe szarpnięcia przy gwałtownym dodaniu paliwa lub wzrost spalania w cyklu miejskim. Sterownik, próbując skompensować nieprawidłowości, wprowadza korekty, które prowadzą do chwilowego zubożenia lub wzbogacenia mieszanki, co wpływa negatywnie na dynamikę jazdy.
Nie można też pominąć wpływu złego rozpylenia paliwa na emisję spalin. Współczesne pojazdy wyposażone są w sondy lambda i czujniki NOx, które na bieżąco analizują skład spalin. Gdy mieszanka nie spala się równomiernie, system rejestruje nieprawidłowości i może uruchomić tryb awaryjny silnika. Dodatkowo niewłaściwie rozpylone paliwo zwiększa ilość cząstek stałych w spalinach, co przyspiesza zapychanie filtra DPF lub wpływa na konieczność częstszego wypalania filtra.
Diagnostyka niewłaściwego rozpylenia paliwa wymaga zazwyczaj demontażu wtryskiwaczy i przeprowadzenia testów na stole probierczym. Tylko wtedy można jednoznacznie ocenić kształt strugi, symetrię rozpylania i czas reakcji. W niektórych przypadkach wystarczy czyszczenie końcówek wtrysku, ale często uszkodzenie jest mechaniczne i wymaga wymiany całego elementu. Im wcześniej zostanie wykryty problem, tym większa szansa na uniknięcie kosztownych napraw jednostki napędowej.
