Przegrzanie silnika to temat, który od lat spędza sen z powiek zarówno kierowcom, jak i mechanikom. Większość przypadków dotyczy równomiernego wzrostu temperatury w całej jednostce napędowej, jednak w niektórych, bardziej skomplikowanych sytuacjach, dochodzi do przegrzania tylko jednego z cylindrów. Choć może się to wydawać zjawiskiem marginalnym, skutki mogą być równie – jeśli nie bardziej – groźne niż w przypadku ogólnego przegrzania całego silnika. Kluczowe w takich przypadkach jest szybkie rozpoznanie objawów oraz precyzyjna diagnostyka, która pozwoli określić przyczynę takiego stanu rzeczy.
Objawy przegrzania pojedynczego cylindra bywają niejednoznaczne i mogą przypominać inne usterki, co znacznie utrudnia postawienie trafnej diagnozy. Jednym z najczęstszych symptomów jest nierówna praca silnika, szczególnie zauważalna na biegu jałowym. Cylinder, który pracuje w zbyt wysokiej temperaturze, może mieć problem z prawidłowym spalaniem mieszanki, co prowadzi do niepełnego cyklu pracy. W efekcie pojawia się charakterystyczne falowanie obrotów, szarpanie przy przyspieszaniu oraz ogólna utrata płynności jazdy.
Innym znakiem ostrzegawczym może być spadek mocy, którego nie da się jednoznacznie powiązać z błędami sterownika czy typową awarią układu zapłonowego. Przegrzany cylinder często powoduje nierównomierne rozłożenie sił w układzie korbowo-tłokowym, co nie tylko wpływa na efektywność pracy silnika, ale również może przyczyniać się do powstawania drgań i nietypowych dźwięków. Niejednokrotnie to właśnie metaliczny stuk, trudny do zlokalizowania na ucho, staje się pierwszym impulsem do sprawdzenia temperatury poszczególnych cylindrów.
W bardziej zaawansowanych przypadkach dochodzi do wypalenia świecy zapłonowej, a nawet uszkodzenia tłoka lub zaworów w danym cylindrze. Dzieje się tak, ponieważ ekstremalne temperatury prowadzą do rozciągania metalu, a następnie jego odkształcania i pękania. Czasami dochodzi do uszkodzenia uszczelki pod głowicą lokalnie – tylko w obrębie jednego cylindra – co może skutkować przedmuchami gazów spalinowych do układu chłodzenia lub do sąsiednich cylindrów. W takim przypadku objawy mogą być mylące, bo płyn chłodniczy nie musi ubywać w dużych ilościach, a mimo to system może już funkcjonować nieprawidłowo.
W diagnostyce technicznej przegrzanie pojedynczego cylindra można rozpoznać m.in. przy użyciu kamery termowizyjnej lub czujników temperatury spalin montowanych w kolektorze wydechowym. Wyraźnie podwyższona temperatura na jednej sekcji kolektora wskazuje na nienaturalnie wysoką energię cieplną pochodzącą z jednego cylindra. Mechanicy mogą również korzystać z testów kompresji i prób olejowych, by określić, czy dany cylinder cierpi na nieszczelność zaworów lub pierścieni tłokowych, co mogłoby wpływać na jego nieprawidłową pracę.
Przyczyną lokalnego przegrzania mogą być różne czynniki. Czasem jest to zapchany kanał chłodzący w głowicy, który nie pozwala na skuteczne odprowadzanie ciepła. Innym razem problem leży w niewłaściwej mieszance paliwowo-powietrznej – zbyt uboga mieszanka powoduje wzrost temperatury spalania, co w dłuższej perspektywie prowadzi do degradacji komponentów cylindra. Równie groźna jest awaria wtryskiwacza, który nie dostarcza odpowiedniej ilości paliwa lub podaje je w złym momencie, co z kolei wywołuje spalanie stukowe i niekontrolowane wzrosty temperatury.
Nie bez znaczenia jest także wpływ układu zapłonowego – przestawiony zapłon, źle dobrana świeca lub uszkodzenie cewek mogą powodować zapłon mieszanki w nieodpowiednim momencie cyklu pracy, co skutkuje nagłym i gwałtownym wzrostem temperatury w danym cylindrze. W skrajnych przypadkach dochodzi do wypalania denka tłoka lub zaworów wydechowych, co jest już poważną usterką wymagającą remontu jednostki napędowej.
Zignorowanie objawów przegrzania jednego cylindra może prowadzić do trwałego uszkodzenia silnika. W pierwszej kolejności cierpią uszczelki, potem zawory i tłok, a na końcu cała głowica może ulec wypaczeniu. Dlatego każda nierówna praca silnika, pojawiająca się bez wyraźnej przyczyny, powinna być sygnałem do wykonania dogłębnej diagnostyki, a nie tylko do kasowania błędów w komputerze. Wczesne wykrycie lokalnego przegrzania i usunięcie przyczyny może uchronić kierowcę przed bardzo kosztownym remontem.
