Układ SCR (Selective Catalytic Reduction), czyli selektywnej redukcji katalitycznej, to jeden z najważniejszych systemów oczyszczania spalin w nowoczesnych silnikach diesla. Jego zadaniem jest redukcja tlenków azotu (NOx) do azotu i pary wodnej poprzez wtrysk roztworu mocznika (AdBlue) do strumienia spalin. Jednak skuteczność działania układu SCR jest ściśle powiązana z prawidłową pracą filtra cząstek stałych DPF, który zatrzymuje i wypala sadzę powstającą podczas spalania oleju napędowego. Brak aktywnej regeneracji DPF może mieć poważny wpływ na funkcjonowanie całego układu oczyszczania spalin, w tym także na działanie SCR.
W typowych warunkach eksploatacyjnych DPF przeprowadza regularne cykle aktywnej regeneracji, podczas których zgromadzona sadza jest wypalana w wysokiej temperaturze, a filtr odzyskuje drożność. Jeśli jednak z różnych przyczyn – takich jak awaria czujników, jazda na bardzo krótkich dystansach, niska temperatura pracy silnika lub uszkodzenie układu wtryskowego – proces aktywnej regeneracji nie zachodzi, w DPF zaczyna gromadzić się coraz więcej sadzy. Wzrasta ciśnienie zwrotne w układzie wydechowym, co prowadzi do pogorszenia przepływu spalin przez filtr.
Brak aktywnej regeneracji DPF skutkuje stopniowym zapychaniem się filtra i wzrostem oporów przepływu spalin. W efekcie do układu SCR dociera mniejsza ilość spalin lub ich przepływ jest niestabilny. To z kolei wpływa na skuteczność dozowania AdBlue i przebieg reakcji chemicznych w katalizatorze SCR. Komputer sterujący silnikiem, analizując dane z czujników ciśnienia, temperatury i przepływu, może wykryć nieprawidłowości w pracy układu oczyszczania spalin. W odpowiedzi na te sygnały może ograniczyć dawkę AdBlue, zmienić strategię oczyszczania spalin lub przejść w tryb awaryjny, ograniczając moc silnika i wyświetlając ostrzeżenia na desce rozdzielczej.
Długotrwały brak aktywnej regeneracji DPF prowadzi do poważnych konsekwencji. Przede wszystkim rośnie ryzyko trwałego zapchania filtra, co może skutkować koniecznością jego wymiany – jest to kosztowna i czasochłonna naprawa. Ponadto, niewypalona sadza może ulec zwęgleniu i przekształcić się w popiół, który nie jest już możliwy do usunięcia podczas regeneracji. W skrajnych przypadkach może dojść do uszkodzenia czujników temperatury, ciśnienia, a nawet samego katalizatora SCR, który nie jest przystosowany do pracy w warunkach znacznie ograniczonego przepływu spalin.
Brak aktywnej regeneracji DPF wpływa także na emisję spalin. Zwiększona ilość sadzy w układzie wydechowym prowadzi do wzrostu emisji cząstek stałych, a zaburzenia w pracy SCR mogą skutkować nieskuteczną redukcją tlenków azotu. W efekcie pojazd nie spełnia norm emisji i może nie przejść okresowego badania technicznego.
Objawami problemów z układem SCR spowodowanych brakiem regeneracji DPF są: zapalona kontrolka DPF lub „check engine”, komunikaty o konieczności serwisu układu oczyszczania spalin, spadek mocy silnika, przejście w tryb awaryjny oraz wzrost zużycia paliwa. W niektórych przypadkach komputer pokładowy może całkowicie zablokować możliwość uruchomienia silnika po przejechaniu określonej liczby kilometrów bez skutecznej regeneracji filtra.
Podsumowując, brak aktywnej regeneracji DPF prowadzi do zapchania filtra, wzrostu ciśnienia zwrotnego, zaburzenia przepływu spalin i pogorszenia skuteczności działania układu SCR. Skutkuje to wzrostem emisji szkodliwych substancji, ograniczeniem mocy silnika, błędami diagnostycznymi oraz ryzykiem kosztownych napraw. Regularna kontrola stanu DPF, szybka reakcja na pierwsze objawy problemów i prawidłowa eksploatacja pojazdu to klucz do sprawnego działania całego układu oczyszczania spalin.
