Rozpoznanie luzów w mechanizmie kierowniczym to bardzo ważny krok w diagnozowaniu stanu technicznego pojazdu, ponieważ luzy wpływają bezpośrednio na bezpieczeństwo jazdy, precyzję prowadzenia i kontrolę nad autem. Nawet niewielkie odchylenia mogą prowadzić do opóźnionej reakcji układu kierowniczego, wibracji, niestabilności toru jazdy czy przyspieszonego zużycia opon. Układ kierowniczy to złożona konstrukcja, a luzy mogą pojawić się zarówno w przekładni kierowniczej, drążkach, końcówkach, jak i przegubach kulowych.
Pierwszym objawem, który może sugerować obecność luzu, jest nieprecyzyjna reakcja kierownicy. Jeśli po skręceniu koła kierownica ma pewien martwy punkt, zanim zacznie rzeczywiście obracać koła pojazdu, lub jeśli trzeba nieco „szukać” toru jazdy podczas jazdy na wprost, może to świadczyć o wyeksploatowaniu jednego z elementów układu. Luz w kierownicy można odczuć szczególnie podczas jazdy po nierównej nawierzchni, kiedy samochód wydaje się „pływać” lub nie trzyma toru jazdy tak, jak powinien.
Innym objawem są nietypowe odgłosy dochodzące spod maski lub z zawieszenia przedniego. Trzaski, stuki, metaliczne uderzenia podczas skręcania, ruszania lub przejazdu przez próg zwalniający mogą sugerować poluzowanie lub zużycie drążków kierowniczych, końcówek lub sworzni kulowych. W zaawansowanych przypadkach stuki są wyczuwalne nawet na kierownicy, szczególnie w momencie zmiany kierunku obrotu – na przykład przy przejściu z lewego skrętu do prawego.
Podczas postoju można wykonać prosty test. Po włączeniu zapłonu i odblokowaniu kolumny kierowniczej należy delikatnie poruszać kierownicą w lewo i w prawo na małym zakresie – najlepiej o kilka centymetrów. W sprawnym układzie koła powinny natychmiast reagować na ruch kierownicy. Jeśli między ruchem kierownicy a ruchem kół występuje wyraźne opóźnienie, może to świadczyć o luzie w przekładni kierowniczej lub jej łącznikach. Warto wtedy poprosić drugą osobę o obserwowanie drążków i końcówek kierowniczych przy przednich kołach – luzy w tych elementach są często widoczne gołym okiem jako opóźniona reakcja lub nadmierne ruchy przegubów.
Podczas jazdy próbnej objawem luzu w układzie kierowniczym może być też drganie kierownicy przy wyższych prędkościach, nieprzyjemne bicie podczas skrętu albo nadmierne odbijanie kierownicy po wyjściu z zakrętu. W przypadku przekładni wspomaganej może się też pojawić opór, przerywane wspomaganie lub szarpanie kierownicy – co może świadczyć nie tylko o luzach mechanicznych, ale też o problemach z układem wspomagania.
W autach wyposażonych w przekładnię ślimakową lub zębatkową, zużycie przekładni może dawać objawy podobne do tych wynikających z luzów w drążkach. W takim przypadku potrzebna jest dokładniejsza diagnostyka – czasem wystarczy regulacja przekładni, ale często konieczna bywa jej regeneracja lub wymiana.
Warto pamiętać, że luzy w układzie kierowniczym są poważnym zagrożeniem bezpieczeństwa i mogą być przyczyną negatywnego wyniku badania technicznego. Jeśli tylko pojawiają się pierwsze objawy – niepewne prowadzenie, stukające dźwięki, opóźniona reakcja kierownicy – należy jak najszybciej udać się do warsztatu lub na stację diagnostyczną, gdzie mechanik za pomocą podnośnika i dźwigni dokładnie sprawdzi wszystkie elementy układu.
Podsumowując – luzy w mechanizmie kierowniczym objawiają się m.in. brakiem precyzji, stukami przy skręcie, drganiami kierownicy i opóźnioną reakcją kół. Ich wystąpienie to sygnał, którego nie wolno lekceważyć, ponieważ wpływa bezpośrednio na kontrolę nad pojazdem i bezpieczeństwo jazdy. Regularne przeglądy i szybka reakcja na pierwsze niepokojące objawy pozwalają zapobiec poważnym awariom i utracie panowania nad pojazdem.
