Zawór rozprężny to niewielki, lecz kluczowy element układu klimatyzacji, odpowiedzialny za kontrolowanie przepływu czynnika chłodniczego między skraplaczem a parownikiem. Jego zadaniem jest redukcja ciśnienia czynnika oraz zapewnienie odpowiedniego jego rozprężenia, które umożliwia schłodzenie powietrza trafiającego do wnętrza pojazdu. Choć działa niepozornie, to w przypadku jego awarii cały system może przestać funkcjonować prawidłowo. Umiejętność rozpoznania objawów uszkodzonego zaworu rozprężnego jest niezwykle cenna, ponieważ pozwala uniknąć błędnej diagnozy i kosztownych napraw innych podzespołów.
Pierwszym i najbardziej charakterystycznym objawem awarii zaworu rozprężnego jest spadek wydajności chłodzenia przy wciąż działającym układzie. Klimatyzacja się włącza, sprężarka pracuje, a mimo to powietrze wydobywające się z nawiewów nie jest odpowiednio zimne. Taki stan rzeczy może świadczyć o zablokowaniu zaworu, który nie przepuszcza wystarczającej ilości czynnika do parownika. Skutkiem tego czynnik nie odparowuje prawidłowo, a układ nie ma możliwości skutecznego odbierania ciepła z wnętrza samochodu.
Innym sygnałem może być skraplanie się lodu na przewodach klimatyzacji lub na samym parowniku. Gdy zawór rozprężny przepuszcza zbyt dużo czynnika, dochodzi do przechłodzenia układu, co skutkuje obniżeniem temperatury poniżej punktu rosy. Wtedy woda zawarta w powietrzu zaczyna zamarzać, co może prowadzić do zablokowania przepływu powietrza przez nawiew. Taki objaw często pojawia się po kilkunastu minutach pracy klimatyzacji, gdy najpierw wszystko działa prawidłowo, a potem nawiew zaczyna słabnąć, aż w końcu niemal całkowicie ustaje.
Zawór rozprężny może również odpowiadać za cykliczne włączanie i wyłączanie się sprężarki, które następuje zbyt często lub w nieregularnych odstępach. Dzieje się tak, ponieważ niewłaściwa ilość czynnika docierająca do parownika zaburza równowagę ciśnień w układzie, a czujniki reagują próbując chronić kompresor przed przeciążeniem. Efektem może być praca klimatyzacji „zrywami” – raz chłodzi, a po chwili już nie, po czym znów wraca do działania.
Dodatkowo, w przypadku uszkodzenia zaworu rozprężnego mogą pojawić się charakterystyczne odgłosy – syczenie, trzaski lub niepokojące stukanie dobiegające z okolic deski rozdzielczej. Te dźwięki mogą być wynikiem zaburzeń przepływu czynnika chłodniczego przez układ, zwłaszcza gdy ciśnienia nie są prawidłowo regulowane.
Diagnostyka uszkodzonego zaworu nie jest łatwa, ponieważ objawy jego niesprawności mogą być podobne do innych usterek w klimatyzacji, takich jak problemy z kompresorem, skraplaczem czy czujnikami. Dlatego zalecane jest wykonanie pomiarów ciśnienia na stronie wysokiej i niskiej, które mogą wykazać nieprawidłowości typowe dla niesprawnego zaworu. W profesjonalnym serwisie można również przeprowadzić testy temperatury czynnika oraz ocenić reakcję układu na różne warunki pracy.
Warto pamiętać, że zawór rozprężny w większości aut nie jest łatwo dostępny – często znajduje się w głębi deski rozdzielczej lub blisko parownika, co sprawia, że jego wymiana jest czasochłonna i kosztowna. Tym bardziej istotna jest właściwa diagnoza, która pozwoli uniknąć niepotrzebnej rozbiórki wnętrza pojazdu.
Podsumowując, uszkodzony zawór rozprężny objawia się spadkiem wydajności chłodzenia, nieregularną pracą układu, zamarzaniem elementów i nietypowymi dźwiękami. Choć jego awaria nie zdarza się często, to potrafi skutecznie sparaliżować działanie klimatyzacji. Dlatego przy pierwszych oznakach problemów warto zlecić dokładną diagnostykę i upewnić się, że winowajcą nie jest właśnie ten niepozorny, ale bardzo istotny element układu.
