Luz na wirniku turbosprężarki to jeden z kluczowych parametrów decydujących o jej sprawności, trwałości i bezpieczeństwie pracy silnika. Zbyt duży luz oznacza zużycie łożysk lub innych elementów podparcia wirnika, co może prowadzić do poważnych awarii – od spadku mocy, przez głośną pracę i dymienie, aż po całkowite zniszczenie turbiny i uszkodzenie silnika. Regularna kontrola luzu na wirniku jest szczególnie ważna w samochodach z dużym przebiegiem lub po zauważeniu niepokojących objawów, takich jak gwizdanie, świsty, metaliczne stuki czy wzrost zużycia oleju. Jak prawidłowo sprawdzić luz na wirniku turbiny i jakie wartości są dopuszczalne?
Pierwszym krokiem jest uzyskanie dostępu do wirnika turbosprężarki. W większości przypadków wystarczy zdemontować przewód dolotowy prowadzący do sprężarki (część zimna turbiny). Po jego zdjęciu uzyskujemy bezpośredni dostęp do łopatek wirnika sprężarki, który można ocenić zarówno wzrokowo, jak i manualnie.
Luz na wirniku dzielimy na dwa rodzaje: promieniowy (boczny) i osiowy (wzdłuż osi obrotu). Luz promieniowy sprawdzamy, delikatnie poruszając wirnikiem w kierunku prostopadłym do jego osi. Minimalny, wyczuwalny luz jest naturalny i wynika z konstrukcji łożysk ślizgowych, które pracują na cienkiej warstwie oleju. Jednak luz nie powinien być wyraźny ani powodować uderzania łopatek o obudowę turbiny. Jeśli podczas poruszania wirnikiem słychać stukanie, szuranie lub czuć wyraźny opór, oznacza to nadmierne zużycie łożysk i konieczność regeneracji lub wymiany turbiny.
Luz osiowy sprawdzamy, poruszając wirnikiem wzdłuż osi obrotu (do przodu i do tyłu). Dopuszczalny luz osiowy jest bardzo niewielki – zazwyczaj nie powinien przekraczać 0,05–0,15 mm. Wyczuwalny, większy luz osiowy świadczy o zużyciu podkładek dystansowych, łożysk lub innych elementów podparcia wirnika i jest sygnałem do natychmiastowej interwencji serwisowej.
Podczas sprawdzania luzu warto zwrócić uwagę na stan łopatek wirnika – nie powinny być uszkodzone, wygięte, pęknięte ani zabrudzone olejem. Obecność oleju na łopatkach lub w obudowie sprężarki może świadczyć o nieszczelności uszczelnień i wycieku oleju do układu dolotowego.
W warunkach warsztatowych luz na wirniku mierzy się precyzyjnymi czujnikami zegarowymi, które pozwalają określić dokładne wartości luzu promieniowego i osiowego. Wartości graniczne są określone przez producenta turbosprężarki i zależą od jej typu oraz konstrukcji. W przypadku przekroczenia tych wartości konieczna jest regeneracja lub wymiana turbiny.
Warto pamiętać, że nawet niewielki nadmierny luz na wirniku prowadzi do szybkiego zużycia łożysk, powstawania drgań, wycieków oleju i ryzyka poważnych uszkodzeń silnika. Regularna kontrola luzu, zwłaszcza po zauważeniu niepokojących objawów, pozwala uniknąć kosztownych napraw i przedłużyć żywotność całego układu doładowania.
Podsumowując, sprawdzenie luzu na wirniku turbiny polega na demontażu przewodu dolotowego, manualnym sprawdzeniu luzu promieniowego i osiowego oraz ocenie stanu łopatek. Dopuszczalny jest minimalny luz promieniowy, natomiast każdy wyczuwalny luz osiowy lub stukanie to sygnał do natychmiastowej diagnostyki i naprawy. Dbałość o stan turbiny to klucz do długowieczności i bezproblemowej pracy silnika.
