Zapowietrzenie układu chłodzenia to jedna z częstszych przyczyn przegrzewania się silnika, nierównej pracy ogrzewania kabiny i kłopotów z utrzymaniem prawidłowej temperatury jednostki napędowej. Choć sam układ chłodzenia wydaje się prosty – składający się z chłodnicy, pompy wody, termostatu i przewodów – jego prawidłowe funkcjonowanie zależy od jednej podstawowej rzeczy: obecności wyłącznie cieczy chłodzącej, bez pęcherzyków powietrza. Nawet niewielka ilość powietrza w obiegu może prowadzić do poważnych konsekwencji, dlatego warto wiedzieć, jak do zapowietrzenia dochodzi i jak skutecznie go uniknąć.
Najczęstszą przyczyną zapowietrzenia jest nieprawidłowa wymiana płynu chłodniczego. Wielu kierowców wlewa nowy płyn po prostu przez korek zbiornika wyrównawczego lub chłodnicy, zapominając, że nowoczesne układy wymagają odpowiedniego odpowietrzenia – czasem poprzez specjalne śruby odpowietrzające, a czasem za pomocą procedur przewidzianych przez producenta. Jeśli po wlaniu płynu nie usunie się powietrza z najwyżej położonych punktów układu, w obiegu mogą pozostać bąble, które skutecznie zakłócą cyrkulację cieczy.
Aby uniknąć zapowietrzenia po wymianie płynu, należy zawsze zapoznać się z procedurą odpowietrzania dla konkretnego modelu auta. W wielu przypadkach polega ona na uruchomieniu silnika z otwartym korkiem zbiornika wyrównawczego i włączonym ogrzewaniem kabiny na maksymalną temperaturę – tak, aby płyn przepływał również przez nagrzewnicę. W miarę nagrzewania silnika płyn zaczyna krążyć, a powietrze uchodzi do zbiornika. Często można wtedy obserwować charakterystyczne bulgotanie – znak, że pęcherze powietrza są wypychane z układu.
W niektórych samochodach konieczne jest ręczne odkręcenie odpowietrzników na przewodach lub obudowie termostatu. Jeśli układ nie zostanie w ten sposób odpowietrzony, może dojść do sytuacji, w której płyn chłodniczy nie dociera do wszystkich części silnika, termostat nie otwiera się poprawnie, a pompa wody obraca się w powietrzu zamiast tłoczyć ciecz. Skutkiem tego może być szybki wzrost temperatury, przegrzanie jednostki lub nieskuteczne działanie ogrzewania kabiny – bo nagrzewnica będzie wypełniona powietrzem, a nie gorącym płynem.
Ważnym krokiem zapobiegawczym jest również kontrolowanie szczelności układu chłodzenia. Niewielkie nieszczelności – na przykład przy króćcach, opaskach lub chłodnicy – mogą nie powodować wycieku płynu w widoczny sposób, ale przyciągać powietrze do układu w czasie stygnięcia silnika. Powietrze zasysane przez układ może stopniowo wypierać ciecz, prowadząc do powstawania pęcherzyków i zakłóceń w pracy. Regularne sprawdzanie poziomu płynu i stanu węży to prosta czynność, która może zapobiec większym problemom.
Warto też zwrócić uwagę na korek zbiornika wyrównawczego – jego niesprawność może prowadzić do nieprawidłowego ciśnienia w układzie, co również sprzyja zapowietrzaniu. Korek powinien szczelnie zamykać zbiornik i pozwalać na kontrolowany przepływ gazów oraz płynu przy określonym ciśnieniu. Jeśli jest zużyty lub zabrudzony, może zaburzać równowagę ciśnienia, co z kolei utrudnia odpowietrzanie i sprzyja powstawaniu korków powietrznych.
Podsumowując, aby uniknąć zapowietrzenia układu chłodzenia, należy zawsze przeprowadzać wymianę płynu zgodnie z procedurami dla danego pojazdu, odpowietrzać system z użyciem dostępnych śrub lub poprzez zbiornik wyrównawczy, kontrolować szczelność całego układu oraz dbać o sprawność korka ciśnieniowego. Każdorazowo po wymianie płynu warto po kilku dniach sprawdzić jego poziom i ewentualnie uzupełnić braki, bo resztki powietrza mogą jeszcze stopniowo wydostawać się z układu. Prawidłowo odpowietrzony system chłodzenia to gwarancja stabilnej temperatury pracy silnika, sprawnego ogrzewania kabiny i długowieczności elementów układu – od termostatu, przez pompę, aż po głowicę i uszczelkę.
