W czasach, gdy większość nowych samochodów z napędem na cztery koła to SUV-y przeznaczone głównie do jazdy po asfalcie, wybór auta, które rzeczywiście nadaje się do off-roadu, stał się bardziej wymagający niż kiedykolwiek wcześniej. Nie każdy pojazd z oznaczeniem AWD lub 4WD poradzi sobie w prawdziwie trudnym terenie. Kluczem do zrozumienia tej różnicy jest nie tylko sam napęd na cztery koła, ale też ogólna konstrukcja auta, jego prześwit, możliwości zawieszenia oraz obecność takich elementów jak reduktor czy blokady mechanizmów różnicowych.
Pojazdy nadające się do off-roadu to przede wszystkim te, które zbudowano z myślą o jeździe poza utwardzonymi drogami. Oznacza to solidną konstrukcję ramową lub przynajmniej samonośne nadwozie o odpowiednio wzmocnionych punktach, a także trwałe zawieszenie o dużym skoku i prześwicie. Równie istotne są kąty natarcia, zejścia i rampowy – czyli to, jak dobrze auto radzi sobie z pokonywaniem przeszkód bez zaczepiania podwoziem. Do tego dochodzi układ napędowy, który nie tylko przekazuje moc na wszystkie koła, ale również pozwala to robić w sposób kontrolowany i efektywny.
Jedną z kluczowych cech pojazdu terenowego jest obecność skrzyni rozdzielczej z reduktorem. To właśnie ona umożliwia jazdę z dużym momentem obrotowym przy niskiej prędkości, co jest niezbędne podczas podjazdów, zjazdów czy pokonywania błota. Wiele współczesnych SUV-ów pozbawionych jest tej funkcji, dlatego mimo napędu 4×4 nie są one przystosowane do prawdziwego off-roadu. Sam fakt, że tylna oś dołącza się automatycznie w razie poślizgu, nie wystarczy w sytuacjach, gdzie liczy się stałe rozłożenie momentu i możliwość precyzyjnego dawkowania siły napędowej.
Wśród aut, które rzeczywiście nadają się do jazdy w terenie, warto wymienić klasyczne konstrukcje, takie jak Toyota Land Cruiser, Mitsubishi Pajero, Jeep Wrangler, Nissan Patrol czy Land Rover Defender. Te modele mają napęd 4×4 o stałym lub dołączanym charakterze, z blokadami, reduktorem i zazwyczaj ramową konstrukcją. W nowszych wersjach bywają też wspierane przez zaawansowane systemy kontroli trakcji, które w trudnym terenie potrafią imitować działanie blokad dyferencjału poprzez selektywne hamowanie kół.
Na drugim biegunie znajdują się SUV-y i crossovery, które choć posiadają napęd na cztery koła, to zbudowane zostały głównie z myślą o jeździe po asfalcie, ewentualnie po szutrach czy zaśnieżonych drogach. Przykładem mogą być modele z napędem typu Haldex, jak np. Volkswagen Tiguan, Audi Q3, Skoda Kodiaq czy Volvo XC60. Ich systemy AWD reagują na poślizg, a nie pracują cały czas, co w terenie może oznaczać spóźnione reakcje i brak stabilnego rozkładu napędu. Ich prześwit i kształt podwozia również nie sprzyjają pokonywaniu dużych przeszkód.
Są jednak auta z segmentu SUV, które – mimo że nie są klasycznymi terenówkami – zaskakują skutecznością w lekkim off-roadzie. Subaru Forester, dzięki symetrycznemu napędowi na cztery koła i niskiej masie, dobrze radzi sobie na śniegu, błocie i szutrach. Suzuki Jimny, choć mały i prosty, ma ramową konstrukcję, reduktor i świetne kąty terenowe, dzięki czemu stał się ikoną lekkiej terenówki. Dacia Duster z napędem 4×4 też zyskała uznanie jako tania i skuteczna alternatywa dla droższych modeli – choć nie ma reduktora, jej niska masa i dobry rozkład napędu sprawiają, że w lekkim terenie sprawdza się zaskakująco dobrze.
Nie można też pominąć pick-upów – Ford Ranger, Toyota Hilux, Mitsubishi L200 czy Isuzu D-Max – to pojazdy przystosowane do jazdy w trudnych warunkach, z napędem 4×4 i reduktorem, często też z blokadą tylnego mostu. Ich masa, prześwit i trwałość czynią je bardzo skutecznymi narzędziami zarówno w terenie, jak i w zastosowaniach użytkowych.
Podsumowując – nie każde auto z napędem na cztery koła nadaje się do off-roadu. Kluczowe znaczenie mają: konstrukcja mechaniczna, prześwit, kąty terenowe, obecność reduktora i blokad oraz ogólna odporność na przeciążenia. Jeśli szukasz pojazdu do prawdziwego off-roadu, warto celować w klasyczne terenówki lub pick-upy z pełnym napędem 4×4. SUV-y z automatycznie dołączanym napędem mogą poradzić sobie w lekkim terenie, ale ich możliwości kończą się tam, gdzie zaczyna się prawdziwe bezdroże.
