Napędy na cztery koła, niezależnie od tego, czy mają postać dołączanego układu typu Haldex, czy bardziej zaawansowanego systemu stałego napędu z mechanizmem różnicowym, wymagają stosowania odpowiednich olejów przekładniowych i hydraulicznych. To właśnie one odpowiadają za prawidłowe smarowanie, chłodzenie i działanie elementów takich jak sprzęgła wielopłytkowe, pompy, przekładnie kątowe czy skrzynie rozdzielcze. Użycie niewłaściwego oleju może prowadzić do szybkiego zużycia podzespołów, przegrzewania, błędów sterownika, a w skrajnym przypadku – do całkowitej awarii napędu. Dlatego tak ważne jest, by wiedzieć, jakie oleje należy stosować w konkretnego typu układzie AWD lub 4×4.
W przypadku napędów typu Haldex, wykorzystywanych głównie w pojazdach grupy VAG, ale też w niektórych modelach Volvo czy Saaba, wymagany jest specjalistyczny olej hydrauliczny przeznaczony wyłącznie do sprzęgieł tego typu. Każda generacja systemu Haldex ma własną specyfikację oleju – dlatego nie można kierować się wyłącznie nazwą producenta, lecz zawsze dobierać płyn według numeru katalogowego lub specyfikacji danej wersji. Przykładowo, trzecia i czwarta generacja Haldexa wymagają oleju oznaczonego jako G052175A1, natomiast w piątej generacji najczęściej stosuje się płyn G060175A2. Te oznaczenia pochodzą od koncernu Volkswagen i są istotne również w autach marek Skoda, Seat czy Audi. Olej ten nie jest zwykłym płynem przekładniowym – zawiera specjalne dodatki antyzużyciowe i ma odpowiednią lepkość, aby pracować w zamkniętym układzie z pompą i zaworami regulacyjnymi.
W napędach stałych, takich jak klasyczne quattro z mechanizmem Torsen w Audi, xDrive z przekładnią rozdzielczą w BMW czy 4MATIC z centralnym dyferencjałem w Mercedesie, stosuje się różne rodzaje olejów przekładniowych – w zależności od konkretnego mechanizmu. W skrzyniach rozdzielczych z układami planetarnymi lub wielotarczowymi sprzęgłami – jak w xDrive – używa się zazwyczaj olejów ATF lub specjalnych płynów dedykowanych przez producenta. W BMW często spotykanym płynem do skrzyni transferowej jest olej oznaczony jako DTF-1 lub DTF-2, który charakteryzuje się niską lepkością i wysoką stabilnością temperaturową.
W przypadku klasycznych przekładni kątowych oraz tylnych i przednich mechanizmów różnicowych – niezależnie od tego, czy są one w pojazdach 4×4, czy AWD – stosuje się klasyczne oleje przekładniowe klasy GL-4 lub GL-5, o odpowiednio dobranej lepkości, zazwyczaj 75W-90 lub 75W-85. W niektórych przypadkach wymagany jest olej z dodatkiem LS (Limited Slip), jeśli mechanizm różnicowy jest wyposażony w funkcję ograniczonego poślizgu. Brak zastosowania odpowiedniego oleju LS w takim układzie może skutkować charakterystycznym szarpaniem, hałasem w zakrętach, a nawet trwałym uszkodzeniem kosza sprzęgła w dyferencjale.
W samochodach z napędem 4×4 dołączanym za pomocą skrzyni rozdzielczej – na przykład w SUV-ach Toyoty, Mitsubishi czy Jeepa – bardzo często stosuje się oleje przekładniowe o specyfikacji zależnej od rodzaju przekładni. W niektórych przypadkach będzie to typowy olej 75W-90, w innych – specjalistyczny olej ATF, jeśli układ bazuje na mokrym sprzęgle sterowanym hydraulicznie.
Ważne jest, aby nigdy nie mieszać różnych typów olejów ani nie stosować zamienników bez pewności, że spełniają one wymagane normy. Układy napędu 4×4 są czułe na skład chemiczny płynów, a nawet niewielkie odchylenia od normy mogą skutkować błędami systemów elektronicznych, opóźnioną reakcją napędu lub niestabilną pracą sprzęgła. Co więcej, niektóre oleje, choć mają tę samą lepkość, mogą być przeznaczone do zupełnie innych zastosowań – np. do manualnych skrzyń biegów, a nie do sprzęgieł Haldex.
Podsumowując, stosowanie odpowiednich olejów w napędach AWD i 4×4 to kluczowy element eksploatacji takich układów. Należy zawsze korzystać z płynów zgodnych ze specyfikacją producenta, regularnie je wymieniać – nawet jeśli producent nie przewiduje obowiązkowego serwisu – oraz unikać uniwersalnych zamienników bez sprawdzonego zastosowania. Wiedza o tym, jaki typ napędu mamy w samochodzie i jakiego oleju wymaga, może uchronić nas przed kosztownymi awariami i zapewnić wieloletnią, bezproblemową eksploatację.
