Układ klimatyzacji w samochodzie działa dzięki precyzyjnemu obiegowi czynnika chłodniczego, który pod wpływem zmian ciśnienia zmienia stan skupienia i pozwala skutecznie odprowadzać ciepło z wnętrza pojazdu. Aby cały system działał poprawnie, musi być utrzymany w określonych warunkach technicznych, a jednym z najważniejszych parametrów, które decydują o jego wydajności i bezpieczeństwie, jest właśnie ciśnienie. Nieprawidłowe wartości mogą prowadzić zarówno do słabego chłodzenia, jak i do poważnych usterek mechanicznych lub elektronicznych. Warto więc zrozumieć, jakie są przyjęte normy ciśnienia w układzie klimatyzacyjnym i co może oznaczać ich przekroczenie.
Układ klimatyzacji w samochodzie opiera się na obiegu zamkniętym, w którym czynnik chłodniczy krąży między parownikiem, sprężarką, skraplaczem i zaworem rozprężnym. W uproszczeniu można powiedzieć, że cały ten obieg dzieli się na dwie części – stronę wysokiego ciśnienia oraz stronę niskiego ciśnienia. Sprężarka zasysa gazowy czynnik o niskim ciśnieniu z parownika i spręża go do postaci gazu wysokociśnieniowego, który trafia do skraplacza. Tam oddaje ciepło, skrapla się i trafia do zaworu rozprężnego, gdzie znów obniżane jest jego ciśnienie przed wejściem do parownika. I cykl się powtarza.
Typowe wartości ciśnienia w układzie klimatyzacji zależą od kilku czynników: rodzaju czynnika chłodniczego, temperatury otoczenia oraz konstrukcji danego pojazdu. W przypadku starszych układów pracujących na czynniku R134a, strona niskiego ciśnienia zazwyczaj oscyluje wokół wartości odpowiadającej temperaturze zewnętrznej i mieści się w przedziale od jednej do trzech atmosfer. Strona wysokiego ciśnienia w tych samych warunkach może osiągać od ośmiu do czternastu atmosfer, a w bardzo ciepłych warunkach nawet więcej.
W nowoczesnych układach wykorzystujących czynnik R1234yf, wartości ciśnienia są zbliżone, ale nieco niższe po stronie wysokiego ciśnienia ze względu na właściwości samego czynnika. W pojazdach hybrydowych lub elektrycznych, w których sprężarka jest zasilana elektrycznie, wartości te są jeszcze bardziej zależne od warunków pracy i charakterystyki pojazdu. Warto dodać, że producenci aut stosują różne zabezpieczenia elektroniczne – na przykład czujniki wysokiego i niskiego ciśnienia – które wyłączają system w przypadku przekroczenia bezpiecznych progów.
Zbyt niskie ciśnienie w układzie może oznaczać ubytek czynnika chłodniczego, nieszczelność, uszkodzony parownik lub zawór rozprężny. Objawia się to zazwyczaj słabym chłodzeniem, działaniem jedynie na niskich obrotach lub wręcz całkowitym brakiem pracy układu. Zbyt wysokie ciśnienie, szczególnie po stronie tłoczącej, może z kolei wskazywać na przepełnienie układu, zablokowany skraplacz, uszkodzony wentylator chłodnicy lub problemy z zaworem rozprężnym. Może to skutkować wyłączaniem się klimatyzacji w czasie jazdy, nierówną pracą sprężarki lub hałasami w układzie.
Pomiar ciśnienia w układzie klimatyzacji wymaga specjalistycznego sprzętu – zestawu manometrów z odpowiednimi szybkozłączkami oraz znajomości parametrów pracy dla danego modelu pojazdu. W warunkach warsztatowych wykonuje się również testy szczelności przy pomocy azotu oraz próby próżniowe, które pozwalają sprawdzić, czy układ utrzymuje odpowiednie ciśnienie w spoczynku. Samodzielna diagnoza ciśnienia przez użytkownika auta jest praktycznie niemożliwa bez dostępu do odpowiednich urządzeń i wiedzy.
Utrzymanie właściwego ciśnienia w układzie klimatyzacyjnym jest kluczowe dla jego trwałości i skuteczności. Wszelkie manipulacje, takie jak samodzielne dobijanie czynnika z puszek dostępnych w marketach, mogą nie tylko zaburzyć równowagę ciśnieniową, ale także uszkodzić komponenty systemu. Dlatego każda ingerencja powinna być poprzedzona profesjonalną diagnostyką. W przypadku niepokojących objawów, takich jak słabe chłodzenie, głośna praca sprężarki, włączanie się i wyłączanie układu lub zapachy z nawiewu, warto niezwłocznie udać się do serwisu specjalizującego się w klimatyzacji.
