Magistrala CAN, czyli Controller Area Network, to jedna z najważniejszych sieci komunikacyjnych we współczesnych samochodach. Dzięki niej dziesiątki, a czasem nawet setki sterowników mogą wymieniać dane bezpośrednio między sobą, bez konieczności przechodzenia przez centralny komputer. Przez magistralę CAN biegną informacje o położeniu pedału gazu, stanie silnika, systemach bezpieczeństwa, pozycjach szyb i lusterek, danych z czujników oraz komendach kierowcy. Gdy dochodzi do zakłóceń w tej sieci, skutki mogą być bardzo złożone i często zaskakujące – od błędów w zupełnie niepowiązanych układach po całkowite unieruchomienie pojazdu.
Najbardziej typowym objawem zakłóceń w magistrali CAN są losowe błędy pojawiające się na desce rozdzielczej. Może zapalić się kontrolka systemu ABS, ESP, poduszek powietrznych, skrzyni biegów, immobilizera lub jakakolwiek inna – mimo że faktycznie dany układ działa poprawnie. Dzieje się tak dlatego, że magistrala nie przekazuje sygnałów w sposób ciągły lub odbiorca nie otrzymuje wszystkich pakietów danych. Przykładowo, czujnik prędkości kół może działać prawidłowo, ale jeśli sterownik ABS nie otrzyma sygnału z powodu przerwy lub zwarcia w magistrali, uzna to za błąd i zapisze go w pamięci.
Innym objawem są problemy z działaniem modułów komfortu – na przykład centralny zamek może przestać reagować, elektryczne szyby mogą nie działać w jednej z drzwi, a lusterka mogą nie ustawiać się zgodnie z zapamiętaną pozycją. W niektórych przypadkach nie działają też czujniki deszczu, zmierzchu lub parkowania, które wymagają ciągłej wymiany danych między sterownikami. Zakłócenia w CAN mogą objawiać się także dłuższym czasem reakcji – na przykład po wciśnięciu przycisku szyb okno zaczyna się otwierać dopiero po chwili, a radio traci dostęp do informacji o prędkości auta.
W skrajnych sytuacjach dochodzi do całkowitej utraty komunikacji, co skutkuje tym, że niektóre systemy w ogóle nie wstają po uruchomieniu zapłonu. Często silnik działa poprawnie, ale auto nie reaguje na zmianę biegów w automacie, nie aktywuje systemów wspomagania jazdy albo nie pokazuje danych na ekranie głównym. Usterka w magistrali może także doprowadzić do sytuacji, w której komputer nie jest w stanie połączyć się ze skanerem diagnostycznym – wówczas odczyt kodów błędów jest niemożliwy, co utrudnia naprawę.
Zakłócenia w magistrali CAN mogą mieć różne przyczyny. Jedną z najczęstszych jest uszkodzenie wiązki – np. przetarcie przewodów w przelotce drzwi, pod siedzeniem, przy nadkolu lub w podszybiu. Dość często do awarii dochodzi po zalaniu wnętrza lub wskutek korozji pinów w kostkach elektrycznych. Również zbyt silne pole elektromagnetyczne, na przykład pochodzące od nieoryginalnego radia lub źle podłączonego urządzenia GPS, może wywoływać zakłócenia w transmisji danych. Sporadycznie zdarza się, że to sam sterownik wysyła błędne dane i zakłóca całą sieć – wtedy konieczna jest diagnostyka z użyciem oscyloskopu lub zaawansowanego interfejsu.
Ważne jest, by nie mylić objawów typowej awarii pojedynczego modułu z problemami magistrali. Jeśli kilka zupełnie niezależnych układów zaczyna działać nieprawidłowo w tym samym czasie, a po odłączeniu akumulatora problem na chwilę ustępuje, można podejrzewać właśnie zakłócenia w CAN. Kluczowe staje się wtedy sprawdzenie napięć między liniami magistrali – najczęściej są to dwie linie: CAN High i CAN Low, które w stanie spoczynku powinny mieć odpowiednio około 2,5 V i 2,5 V lub rozbieżność rzędu 2 V między sobą. Jeśli pomiar wykaże zwarcie, przerwę lub niesymetryczne napięcia, konieczne jest sprawdzenie całej długości instalacji.
Zakłócenia w magistrali CAN to problem, który może przybierać bardzo różne formy. Często diagnoza wymaga dużej cierpliwości i dokładnego sprawdzania połączeń, wtyczek, przewodów i ekranowania. Wbrew pozorom nie zawsze wymaga to wymiany drogich sterowników – czasem wystarczy naprawa jednej wiązki, wymiana kostki lub dokładne osuszenie zalanej skrzynki rozdzielczej. Niezależnie od przyczyny, im szybciej zostanie wykryta anomalia w działaniu sieci CAN, tym mniejsze ryzyko wtórnych uszkodzeń i tym mniejsze koszty naprawy.
