Automatyczna skrzynia biegów przez dziesięciolecia przechodziła znaczącą ewolucję, zarówno pod względem technicznym, jak i użytkowym. Jednym z najbardziej widocznych kierunków tej ewolucji jest zwiększanie liczby przełożeń, jakie oferuje dana przekładnia. Jeszcze kilkanaście lat temu standardem w samochodach osobowych była czterobiegowa automatyczna skrzynia biegów. Dziś coraz częściej spotyka się przekładnie oferujące osiem lub nawet więcej biegów. Choć oba rozwiązania służą temu samemu celowi, różnią się nie tylko konstrukcją, ale przede wszystkim zachowaniem podczas jazdy, ekonomiką, komfortem i trwałością.
Czterobiegowe automaty dominowały w samochodach lat dziewięćdziesiątych i wczesnych dwutysięcznych, zwłaszcza w modelach pochodzących z rynku amerykańskiego i japońskiego. Ich konstrukcja była prosta, oparta zazwyczaj na układzie planetarnym i klasycznym konwerterze momentu obrotowego. Niewielka liczba przełożeń sprawiała, że przekładnia musiała pracować na szerokim zakresie obrotów, co wiązało się z mniejszą elastycznością i koniecznością częstszej zmiany biegu przy różnorodnych warunkach drogowych. Choć czterobiegowe skrzynie często uchodziły za trwałe i odporne na przeciążenia, oferowały dość ograniczoną dynamikę i nie były optymalne pod względem spalania.
Z kolei ośmiobiegowe automaty reprezentują nowoczesne podejście do zarządzania napędem. Dzięki większej liczbie przełożeń możliwe jest lepsze dopasowanie biegu do aktualnych warunków jazdy, obciążenia silnika oraz stylu prowadzenia pojazdu. W praktyce oznacza to, że silnik może pracować w węższym, optymalnym zakresie obrotów, co przekłada się na mniejsze zużycie paliwa, niższy poziom hałasu oraz większy komfort. Dodatkowe biegi pozwalają także na bardziej precyzyjne dawkowanie momentu obrotowego, co poprawia płynność jazdy w mieście oraz dynamikę przy wyprzedzaniu na trasie.
Różnice między tymi dwiema konstrukcjami objawiają się również w samej kulturze pracy. Czterobiegowy automat często wykonuje zmianę biegu przy wyższych obrotach i z większym wyczuwalnym szarpnięciem, co może być odczuwalne zwłaszcza w starszych samochodach. W ośmiobiegowej przekładni momenty przełączania są praktycznie niezauważalne, ponieważ zmiany biegów odbywają się częściej, ale przy mniejszych różnicach w przełożeniach. Dzięki temu kierowca ma wrażenie ciągłej, płynnej jazdy bez wyraźnych przerw w dostarczaniu mocy.
Kolejnym aspektem różnic jest zachowanie na drogach szybkiego ruchu. W przypadku czterobiegowego automatu ostatni bieg bywa często zbyt krótki, co skutkuje utrzymywaniem wysokich obrotów silnika nawet przy spokojnej jeździe z ustaloną prędkością. To nie tylko zwiększa hałas, ale też prowadzi do większego zużycia paliwa i szybszego zmęczenia silnika. W nowoczesnym ośmiobiegowym automacie ostatnie przełożenia pełnią funkcję tak zwanego nadbiegu, co pozwala znacząco obniżyć obroty silnika przy prędkościach autostradowych i jednocześnie poprawia komfort oraz ekonomikę jazdy.
Nie bez znaczenia pozostaje również wpływ liczby przełożeń na trwałość i serwisowanie przekładni. Paradoksalnie, mimo bardziej zaawansowanej konstrukcji, nowoczesne ośmiobiegowe automaty często okazują się mniej awaryjne niż ich starsze odpowiedniki, o ile są regularnie serwisowane. Precyzyjne sterowanie, lepsze chłodzenie, zaawansowane algorytmy zmiany biegów oraz wysoka jakość współczesnych materiałów sprawiają, że współczesne skrzynie są lepiej przystosowane do zmiennych warunków drogowych i intensywnej eksploatacji.
Trzeba jednak pamiętać, że większa liczba biegów nie zawsze oznacza automatycznie lepsze osiągi. W niektórych sytuacjach, zwłaszcza przy dynamicznej jeździe, kierowca może odczuwać opóźnienia w reakcji skrzyni, która musi szybciej decydować o wyborze odpowiedniego przełożenia spośród większej liczby dostępnych opcji. Dlatego tak istotne jest dopracowanie oprogramowania sterującego oraz właściwe zestrojenie przekładni z silnikiem. W dobrze zaprojektowanych układach różnice te stają się niemal niezauważalne, a korzyści z dodatkowych przełożeń przewyższają ewentualne niedogodności.
Podsumowując, różnice między czterobiegowym a ośmiobiegowym automatem nie ograniczają się wyłącznie do liczby przełożeń. To przede wszystkim różnica filozofii konstrukcyjnej i podejścia do komfortu, oszczędności oraz precyzji działania. Czterobiegowe automaty oferują prostotę, przewidywalność i łatwość obsługi, podczas gdy ośmiobiegowe zapewniają zaawansowaną dynamikę, lepsze dopasowanie do stylu jazdy i wyższą efektywność energetyczną. Wybór między nimi zależy zarówno od oczekiwań kierowcy, jak i charakterystyki konkretnego modelu samochodu.
