Automatyczna skrzynia biegów to zaawansowany mechanizm, który reaguje nie tylko na styl jazdy kierowcy, ale również na warunki zewnętrzne, w tym temperaturę otoczenia. Choć dla wielu użytkowników skrzynia działa pozornie tak samo o każdej porze roku, w rzeczywistości jej zachowanie zimą i latem może się wyraźnie różnić. Te różnice wynikają głównie z właściwości oleju przekładniowego, pracy układów sterujących oraz systemów zabezpieczających skrzynię przed przeciążeniem.
W czasie niskich temperatur olej w skrzyni automatycznej staje się bardziej gęsty, co przekłada się na jego wolniejszy przepływ i opóźnioną reakcję układów hydraulicznych. Skrzynia w takich warunkach może działać bardziej ospale, a zmiany biegów stają się mniej płynne. Wiele nowoczesnych przekładni posiada specjalne strategie rozgrzewania oleju, które polegają na wydłużeniu czasu pracy na niższych biegach. Dzięki temu silnik i skrzynia szybciej osiągają temperaturę roboczą, co poprawia smarowanie i redukuje zużycie. Kierowca może to odczuć jako dłuższe utrzymywanie wysokich obrotów tuż po ruszeniu i opóźnione przejście na wyższy bieg, co jest w pełni zamierzone i służy ochronie podzespołów.
W starszych modelach, które nie posiadają inteligentnych układów zarządzania temperaturą, skutki zimna mogą być bardziej odczuwalne. Przez pierwsze minuty jazdy skrzynia może reagować wolniej, a zmiany przełożeń mogą być szarpane lub nieregularne. W takich przypadkach zaleca się unikanie gwałtownego przyspieszania zaraz po uruchomieniu silnika i pozwolenie skrzyni na stopniowe osiągnięcie odpowiedniej temperatury pracy. Niedostosowanie stylu jazdy do zimowych warunków może prowadzić do nadmiernego obciążenia przekładni i przyspieszonego zużycia elementów mechanicznych oraz uszczelek.
Zupełnie inne wyzwania pojawiają się latem, szczególnie w czasie upałów i podczas jazdy w korkach. Wysoka temperatura otoczenia oraz częste zatrzymywanie się mogą prowadzić do przegrzewania oleju w skrzyni. Gdy olej osiąga zbyt wysoką temperaturę, traci swoje właściwości smarne i hydrauliczne, co z kolei wpływa na działanie elektrozaworów, konwertera momentu obrotowego i tarcz ciernych. W takich warunkach skrzynia może przechodzić w tryb ochronny, opóźniać zmiany biegów, a czasem nawet ograniczać dostępne przełożenia, by zredukować obciążenie.
Aby przeciwdziałać przegrzewaniu, niektóre samochody są wyposażone w dodatkowe chłodnice oleju skrzyni biegów. Te układy pracują intensywniej latem, dbając o utrzymanie właściwej temperatury pracy przekładni. W modelach, które nie mają takiego systemu, zbyt wysoka temperatura może prowadzić do trwałego uszkodzenia wewnętrznych komponentów. W skrajnych przypadkach dochodzi do spalenia tarcz ciernych, uszkodzenia zaworów lub pogorszenia pracy mechatroniki. Dlatego latem warto unikać długiego postoju na biegu jazdy w korku oraz nadmiernego przeciążania pojazdu, zwłaszcza w czasie holowania lub jazdy z przyczepą.
Niektóre skrzynie są wyposażone w czujniki temperatury oleju, które wysyłają dane do komputera sterującego. Dzięki nim układ może na bieżąco modyfikować strategię zmiany przełożeń, uwzględniając zarówno chłód zimowego poranka, jak i skwar letniego popołudnia. Takie rozwiązania pomagają zwiększyć trwałość skrzyni, ale także poprawiają komfort jazdy, dostosowując reakcję skrzyni do aktualnych warunków.
Podsumowując, działanie automatycznej skrzyni biegów różni się w zależności od temperatury otoczenia. Zimą reakcje skrzyni bywają wolniejsze i bardziej szarpane, a latem pojawia się ryzyko przegrzania oleju i przeciążenia układu. Odpowiednia eksploatacja, unikanie gwałtownych manewrów w niskich temperaturach oraz rozsądne użytkowanie w czasie upałów znacząco wpływają na trwałość skrzyni i komfort jazdy. Warto pamiętać, że choć automat ułatwia codzienne prowadzenie auta, to jego prawidłowe działanie w dużej mierze zależy od warunków, w jakich przychodzi mu pracować.
