Wbrew pozorom, układ klimatyzacji samochodowej nie składa się wyłącznie z czynnika chłodniczego – jego prawidłowe działanie zależy również od obecności odpowiedniego oleju. To właśnie on odpowiada za smarowanie elementów mechanicznych, takich jak sprężarka, zawory czy uszczelnienia. Choć o czynniku chłodniczym mówi się najwięcej, to brak wystarczającej ilości oleju w układzie może prowadzić do poważnych i kosztownych awarii.
Najważniejszym zadaniem oleju w klimatyzacji jest zapewnienie smarowania sprężarki. To ona odpowiada za sprężanie czynnika chłodniczego i wprawianie go w obieg. Sprężarka zawiera wiele precyzyjnych, metalowych elementów pracujących z dużą prędkością, które bez odpowiedniego smarowania zaczynają się nadmiernie nagrzewać i zużywać. Gdy poziom oleju jest zbyt niski, tarcie wewnątrz sprężarki wzrasta, co skutkuje jej przegrzewaniem, hałasem i w skrajnych przypadkach – zatarciem całego mechanizmu.
Olej w układzie klimatyzacji nie pozostaje wyłącznie w jednym miejscu. Krąży razem z czynnikiem chłodniczym, docierając do wszystkich elementów układu, takich jak skraplacz, parownik, zawór rozprężny i przewody. Dzięki temu cały system jest zabezpieczony przed korozją i nadmiernym zużyciem. Jeżeli w układzie jest za mało oleju, niektóre jego obszary mogą pozostać suche, a uszczelki i połączenia gumowe zaczną tracić elastyczność, co z kolei prowadzi do nieszczelności i wycieku czynnika.
Niski poziom oleju może również zakłócić termiczne funkcjonowanie układu. Bez odpowiedniego smarowania dochodzi do wzrostu oporów pracy sprężarki, co skutkuje wzrostem temperatury czynnika chłodniczego i jego zbyt wysokim ciśnieniem. W takim stanie układ nie chłodzi powietrza skutecznie, a w niektórych przypadkach system może całkowicie się wyłączyć w trybie awaryjnym. W dłuższej perspektywie prowadzi to do uszkodzenia nie tylko sprężarki, ale również czujników i zaworów sterujących przepływem czynnika.
Szczególnym przypadkiem jest sytuacja, gdy po naprawie klimatyzacji – na przykład wymianie skraplacza, przewodu lub samej sprężarki – układ zostaje napełniony tylko czynnikiem, bez uzupełnienia utraconego oleju. To błąd, który może skrócić żywotność całego systemu nawet o kilkadziesiąt tysięcy kilometrów. Warto pamiętać, że każda część układu zatrzymuje w sobie pewną ilość oleju i jego ubytek po demontażu jest nieunikniony.
Objawy zbyt niskiego poziomu oleju w układzie klimatyzacji bywają trudne do zauważenia na pierwszy rzut oka. Najczęściej użytkownicy zauważają, że klimatyzacja przestaje działać tak wydajnie jak wcześniej, sprężarka zaczyna pracować głośniej, a z nawiewów wydobywa się mniej chłodne powietrze. W zaawansowanych przypadkach dochodzi do całkowitego unieruchomienia sprężarki, której naprawa lub wymiana wiąże się z dużymi kosztami.
Podsumowując, zbyt niski poziom oleju w układzie klimatyzacji to poważne zagrożenie dla jego sprawnego działania. Choć nie daje natychmiastowych i spektakularnych objawów, jego skutki mogą być kosztowne i trudne do naprawy. Dlatego podczas każdego serwisu klimatyzacji należy zadbać nie tylko o uzupełnienie czynnika chłodniczego, ale również o odpowiednią ilość właściwego oleju, dobranego do konkretnego typu sprężarki i pojazdu.
