Katalizator samochodowy to element układu wydechowego obecny w praktycznie każdym nowoczesnym pojeździe. Jego główną rolą jest redukcja szkodliwych emisji gazów spalinowych, takich jak tlenki azotu, tlenek węgla czy węglowodory. W autach benzynowych stosuje się głównie katalizatory trójdrożne, które jednocześnie redukują trzy rodzaje zanieczyszczeń, natomiast w dieslach częściej stosuje się katalizatory oksydacyjne DOC. Konstrukcja katalizatora opiera się na ceramicznym lub metalowym wkładzie pokrytym warstwą metali szlachetnych – platyny, palladu lub rodu. Podczas przepływu gorących spalin zachodzą w nim reakcje chemiczne, które zamieniają szkodliwe substancje w mniej niebezpieczne związki. Katalizator działa najlepiej, gdy temperatura spalin osiągnie powyżej 300°C, dlatego pełną skuteczność osiąga podczas jazdy w trasie. Uszkodzony lub zużyty katalizator daje wyraźne sygnały – spadek mocy, nierówna praca silnika, większe zużycie paliwa, głośniejsza praca układu wydechowego czy zapach siarkowy. Jednym z typowych objawów jest zapalona kontrolka „check engine” związana z czujnikami tlenu. Do przyczyn awarii katalizatora zalicza się nie tylko naturalne zużycie, ale także jazdę na złej jakości paliwie, przedostawanie się niespalonej mieszanki do układu wydechowego, nieszczelności wtryskiwaczy czy awarie układu zapłonowego. Wkład katalizatora z czasem ulega zatkaniu sadzą lub rozpadnięciu. Ceny części zależą od rodzaju pojazdu – w popularnych autach katalizator kosztuje 1500-3000 zł, a w samochodach luksusowych nawet kilkanaście tysięcy złotych, ponieważ zawiera metale szlachetne. W wielu przypadkach możliwa jest regeneracja, czyli wyczyszczenie wkładu i przywrócenie jego przepustowości, przy koszcie około 500-1000 zł. Kierowcy popełniają poważny błąd decydując się na wycinanie katalizatora – choć chwilowo obniża to koszty, wiąże się z poważnymi problemami prawnymi, technicznymi i ekologicznymi. Pojazd bez katalizatora nie przejdzie badania technicznego, a w razie kontroli drogowej grożą surowe mandaty. Co więcej, jazda bez katalizatora powoduje wyższe spalanie i zanieczyszczanie środowiska. Regularne przeglądy układu wydechowego, właściwa eksploatacja i odpowiednie paliwo znacząco wydłużają życie katalizatora. Należy traktować go nie jako uciążliwy element norm ekologicznych, ale jako podstawową część dbającą o zdrowie nas i przyszłych pokoleń.
