Zapalenie otrzewnej to poważny stan zapalny obejmujący błonę surowiczą wyściełającą jamę brzuszną i pokrywającą narządy wewnętrzne. Może być spowodowane infekcjami bakteryjnymi, perforacją przewodu pokarmowego (np. pęknięciem wyrostka robaczkowego, wrzodu żołądka, jelita), urazami, powikłaniami pooperacyjnymi czy chorobami zapalnymi narządów. Objawy zapalenia otrzewnej są zwykle gwałtowne i intensywne. Najczęściej pojawia się bardzo silny, rozlany ból brzucha, który nasila się przy każdym ruchu, kaszlu czy nawet oddychaniu. Charakterystyczne jest tzw. „brzuch deskowaty” – mięśnie brzucha są napięte i twarde. Pacjent przyjmuje pozycję leżącą, unika ruchów i często zgłasza nudności, wymioty, zatrzymanie gazów i stolca. W zaawansowanym stadium mogą pojawić się objawy ogólne: gorączka, dreszcze, przyspieszone tętno, spadek ciśnienia tętniczego, odwodnienie, a nawet wstrząs septyczny. W badaniu lekarskim stwierdza się bolesność przy ucisku brzucha, brak szmerów perystaltycznych, objawy otrzewnowe (np. objaw Blumberga – ból przy gwałtownym oderwaniu ręki od powłok brzusznych). Rozpoznanie zapalenia otrzewnej wymaga szybkiej diagnostyki – wykonuje się badania laboratoryjne (leukocytoza, CRP), USG, tomografię komputerową oraz ocenę kliniczną. Leczenie polega na natychmiastowej hospitalizacji, antybiotykoterapii, wyrównaniu zaburzeń wodno-elektrolitowych i często interwencji chirurgicznej. Nieleczone zapalenie otrzewnej prowadzi do poważnych powikłań, a nawet śmierci.
