Szczelina odbytu to bolesna, podłużna rana błony śluzowej kanału odbytu, najczęściej powstająca w wyniku urazu mechanicznego (np. podczas oddawania twardego stolca), przewlekłych zaparć, biegunek lub chorób zapalnych jelit. Objawia się silnym bólem podczas i po defekacji, krwawieniem z odbytu, świądem, pieczeniem oraz uczuciem niepełnego wypróżnienia. Diagnostyka opiera się na wywiadzie, badaniu per rectum oraz oględzinach okolicy odbytu – lekarz stwierdza obecność szczeliny, często z widocznym włóknistym brzegiem i brodawką wartowniczą. W przypadkach przewlekłych konieczna jest różnicowanie z nowotworem, chorobą Leśniowskiego-Crohna czy innymi schorzeniami proktologicznymi. Leczenie szczeliny odbytu obejmuje przede wszystkim metody zachowawcze: dietę bogatą w błonnik, zwiększenie podaży płynów, unikanie zaparć, stosowanie maści znieczulających i przeciwzapalnych, ciepłe nasiadówki. W przypadku braku poprawy stosuje się leczenie farmakologiczne (maści z nitrogliceryną, blokery kanału wapniowego) lub zabiegi chirurgiczne (nacięcie zwieracza, wycięcie szczeliny). Znaczenie kliniczne szczeliny odbytu polega na jej wpływie na jakość życia pacjenta oraz ryzyku powikłań, takich jak przewlekły ból, infekcje czy przetoki. Wczesna diagnostyka i leczenie pozwalają na szybki powrót do zdrowia i uniknięcie powikłań.
