Cytologia szyjki macicy (test Papanicolaou) to podstawowe badanie przesiewowe w profilaktyce raka szyjki macicy. Prawidłowy wynik cytologii oznacza brak komórek atypowych, cech dysplazji czy nowotworu. Obraz prawidłowej cytologii charakteryzuje się obecnością komórek nabłonka wielowarstwowego płaskiego, komórek gruczołowych, leukocytów w niewielkiej liczbie, bez cech atypii jądrowej, anizocytozy czy zmian zapalnych. Wynik cytologii opisuje się według systemu Bethesda – kategoria NILM (Negative for Intraepithelial Lesion or Malignancy) oznacza prawidłowy obraz. Regularne wykonywanie cytologii (co 3 lata u kobiet w wieku 25–59 lat) pozwala na wczesne wykrycie stanów przedrakowych i raka szyjki macicy. W przypadku nieprawidłowego wyniku konieczna jest dalsza diagnostyka (kolposkopia, biopsja). Prawidłowy obraz cytologii świadczy o zdrowiu szyjki macicy i niskim ryzyku rozwoju nowotworu.
