Kortyzol to glikokortykosteroid wydzielany przez korę nadnerczy pod wpływem ACTH. Jest głównym hormonem stresu, regulującym metabolizm węglowodanów, białek, tłuszczów, gospodarkę wodno-elektrolitową, ciśnienie krwi i reakcje immunologiczne. Oznaczenie poziomu kortyzolu we krwi, ślinie lub moczu jest niezbędne w diagnostyce zespołu Cushinga (nadmiar kortyzolu), choroby Addisona (niedobór), guzów nadnerczy, depresji, przewlekłego stresu, otyłości, insulinooporności. Badanie wykonuje się rano i wieczorem (ocena rytmu dobowego), a także po testach stymulacyjnych lub hamujących (np. test z deksametazonem). Podwyższony poziom kortyzolu powoduje otyłość brzuszną, rozstępy, nadciśnienie, osteoporozę, cukrzycę, zaburzenia psychiczne. Niedobór prowadzi do osłabienia, spadku ciśnienia, hipoglikemii, hiperpigmentacji. Leczenie zaburzeń kortyzolu zależy od przyczyny i może obejmować farmakoterapię, leczenie chirurgiczne lub substytucję hormonalną.
