Osobowość psychosomatyczna to określenie stosowane wobec osób, u których napięcia psychiczne i trudności emocjonalne bardzo często manifestują się w postaci objawów somatycznych, czyli fizycznych dolegliwości. Rozpoznanie takiej osobowości wymaga wnikliwej obserwacji i analizy historii zdrowotnej pacjenta. Charakterystyczne cechy to: częste zgłaszanie różnych dolegliwości (bóle głowy, brzucha, kręgosłupa, zaburzenia snu, kołatania serca), które nie znajdują potwierdzenia w badaniach medycznych; tendencja do przeżywania silnego stresu, lęku lub smutku, które zamiast być wyrażane wprost, są „przekładane” na ciało; trudności w rozpoznawaniu i nazywaniu własnych emocji (aleksytymia); skłonność do katastrofizowania objawów i częste wizyty u lekarzy różnych specjalności. Osoby o osobowości psychosomatycznej często mają niską odporność na stres, wycofują się z relacji społecznych, a ich dolegliwości nasilają się w trudnych okresach życiowych. Rozpoznanie opiera się na wykluczeniu przyczyn organicznych, wywiadzie psychologicznym oraz obserwacji powiązania między sytuacjami stresowymi a pojawieniem się objawów. Leczenie wymaga podejścia interdyscyplinarnego – psychoterapii (szczególnie poznawczo-behawioralnej), nauki rozpoznawania i wyrażania emocji, technik relaksacyjnych oraz wsparcia farmakologicznego w przypadku współistniejących zaburzeń lękowych czy depresyjnych.
