Chłoniak Burkitta to jeden z najbardziej agresywnych nowotworów układu chłonnego, zaliczany do grupy chłoniaków nieziarniczych. Nazwa pochodzi od Denisa Burkitta, który jako pierwszy opisał tę chorobę u dzieci w Afryce. Chłoniak Burkitta charakteryzuje się niezwykle szybkim tempem wzrostu i podziału komórek nowotworowych – czas podwojenia masy guza może wynosić zaledwie 24–48 godzin. Choroba występuje w trzech głównych postaciach: endemicznej (afrykańskiej), sporadycznej (poza Afryką) oraz związanej z niedoborem odporności (najczęściej u osób z HIV/AIDS). Objawy chłoniaka Burkitta zależą od lokalizacji zmian – w postaci endemicznej typowe są guzy w okolicy żuchwy, twarzy, oczodołów, natomiast w postaci sporadycznej najczęściej zajęte są narządy jamy brzusznej (jelita, nerki, wątroba), co prowadzi do bólu brzucha, powiększenia obwodu, niedrożności, utraty masy ciała, gorączki, nocnych potów i powiększenia węzłów chłonnych. Przyczyną choroby są mutacje genetyczne w limfocytach B, najczęściej translokacja genu MYC, która prowadzi do niekontrolowanego wzrostu komórek. W postaci endemicznej istotną rolę odgrywa zakażenie wirusem Epsteina-Barr (EBV), a w postaci związanej z HIV – przewlekły niedobór odporności. Rozpoznanie opiera się na badaniu histopatologicznym węzłów chłonnych lub guza, cytometrii przepływowej, badaniach genetycznych oraz obrazowych (TK, MRI, PET). Leczenie chłoniaka Burkitta jest intensywne i wymaga szybkiego wdrożenia chemioterapii wielolekowej (najczęściej protokoły oparte na cyklofosfamidzie, doksorubicynie, winkrystynie, metotreksacie), często z dodatkiem immunoterapii (rytuksymab). W niektórych przypadkach stosuje się także przeszczepienie komórek krwiotwórczych. Rokowanie zależy od stadium choroby, wieku pacjenta, obecności powikłań i szybkości rozpoczęcia leczenia – przy wczesnej diagnozie i odpowiedniej terapii możliwe jest całkowite wyleczenie, zwłaszcza u dzieci. Kluczowe jest szybkie zgłoszenie się do specjalisty przy podejrzeniu chłoniaka oraz ścisła współpraca z zespołem hematologiczno-onkologicznym.
