Demencja to przewlekły, postępujący zespół objawów związanych z uszkodzeniem mózgu, prowadzący do stopniowej utraty sprawności intelektualnej, pamięci, orientacji, zdolności uczenia się, myślenia, mowy i funkcjonowania społecznego. Najczęstszą przyczyną demencji jest choroba Alzheimera (ok. 60–70% przypadków), ale może być ona skutkiem innych schorzeń: otępienie naczyniowe (udar, miażdżyca), choroba Parkinsona, otępienie z ciałami Lewy’ego, alkoholizm, urazy głowy, zakażenia, guzy mózgu. Objawy demencji pojawiają się stopniowo – początkowo są to trudności z zapamiętywaniem nowych informacji, zapominanie imion, dat, gubienie przedmiotów, dezorientacja w czasie i miejscu, zaburzenia mowy, zmiany osobowości, drażliwość, apatia, trudności w wykonywaniu codziennych czynności. W zaawansowanych stadiach chory wymaga całodobowej opieki, traci kontakt z otoczeniem, pojawiają się zaburzenia ruchowe, nietrzymanie moczu, agresja, urojenia. Przyczyną demencji są zmiany zwyrodnieniowe, niedokrwienie, uszkodzenie neuronów, nagromadzenie patologicznych białek (amyloid, tau), przewlekłe niedotlenienie mózgu. Rozpoznanie opiera się na wywiadzie, badaniach neuropsychologicznych, obrazowych (MRI, TK), laboratoryjnych i wykluczeniu innych przyczyn otępienia. Leczenie demencji jest objawowe – stosuje się leki poprawiające funkcje poznawcze (inhibitory acetylocholinesterazy, memantyna), leki przeciwpsychotyczne, przeciwdepresyjne, rehabilitację poznawczą, wsparcie psychologiczne i edukację opiekunów. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie, odpowiednia opieka, aktywizacja chorego i wsparcie rodziny. Demencja jest chorobą nieuleczalną, ale właściwa terapia pozwala spowolnić jej postęp i poprawić jakość życia pacjenta.
