Leukoplakia włochata (leukoplakia villosa) to rzadka zmiana błony śluzowej jamy ustnej, charakteryzująca się obecnością białych, nieusuwalnych nalotów o „włochatym” wyglądzie, najczęściej zlokalizowanych na bocznych powierzchniach języka. Choroba ta jest silnie związana z zakażeniem wirusem Epsteina-Barr (EBV) i występuje niemal wyłącznie u osób z ciężkim niedoborem odporności, przede wszystkim zakażonych HIV/AIDS, ale także u pacjentów po przeszczepach, z nowotworami hematologicznymi czy leczonych immunosupresyjnie. Objawy leukoplakii włochatej to białe, nieregularne, włókniste zmiany na języku, rzadziej na policzkach czy dziąsłach, które nie dają się usunąć przy próbie mechanicznego oczyszczenia. Zmiany te zwykle nie powodują bólu, ale mogą wpływać na odczuwanie smaku, powodować dyskomfort, a w rzadkich przypadkach utrudniać jedzenie i mówienie. Leukoplakia włochata nie jest zmianą przednowotworową, ale jej obecność świadczy o głębokim upośledzeniu odporności. Rozpoznanie opiera się na obrazie klinicznym, badaniu histopatologicznym wycinka oraz wykrywaniu DNA EBV w tkance. Leczenie polega przede wszystkim na poprawie odporności (skuteczne leczenie antyretrowirusowe u pacjentów z HIV), czasem stosuje się miejscowe leczenie przeciwwirusowe (acyklowir, gancyklowir), laseroterapię lub krioterapię. Zmiany mogą nawracać, zwłaszcza gdy nie zostanie opanowana przyczyna niedoboru odporności. Profilaktyka polega na kontrolowaniu choroby podstawowej i regularnych wizytach stomatologicznych.
