Marskość wątroby to przewlekła, postępująca choroba, w której dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia struktury i funkcji wątroby. W wyniku długotrwałego działania czynników uszkadzających, zdrowa tkanka wątrobowa zostaje zastąpiona przez włókniste blizny i guzki regeneracyjne. Prowadzi to do zaburzenia przepływu krwi przez wątrobę, upośledzenia jej funkcji metabolicznych, detoksykacyjnych i syntezy białek. Marskość wątroby rozwija się latami i przez długi czas może przebiegać bezobjawowo. Pierwsze symptomy to przewlekłe zmęczenie, osłabienie, utrata apetytu, nudności, spadek masy ciała, świąd skóry i powiększenie obwodu brzucha. W miarę postępu choroby pojawiają się żółtaczka, obrzęki kończyn, wodobrzusze, krwawienia z przewodu pokarmowego (np. z żylaków przełyku), zaburzenia świadomości (encefalopatia wątrobowa), łatwe siniaczenie i skłonność do zakażeń. Charakterystyczne są również zmiany skórne: pajączki naczyniowe, rumień dłoniowy, zanik owłosienia, ginekomastia u mężczyzn. Najczęstsze przyczyny marskości to przewlekłe zakażenia wirusami zapalenia wątroby typu B i C, nadużywanie alkoholu, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD), choroby autoimmunologiczne, zaburzenia metaboliczne (np. hemochromatoza, choroba Wilsona), przewlekłe stosowanie niektórych leków i toksyn. Rozpoznanie opiera się na badaniach laboratoryjnych (próby wątrobowe, wskaźniki krzepnięcia, markery wirusowe), obrazowych (USG, tomografia, elastografia) oraz biopsji wątroby. Leczenie polega na eliminacji czynnika uszkadzającego (np. abstynencja alkoholowa, leczenie WZW), stosowaniu leków wspomagających funkcje wątroby, leczeniu powikłań (np. diuretyki na wodobrzusze, antybiotyki przy zakażeniach, leki obniżające ciśnienie wrotne), odpowiedniej diecie i monitorowaniu stanu chorego. W zaawansowanych przypadkach jedyną szansą na wyleczenie jest przeszczep wątroby. Marskość wątroby jest chorobą nieuleczalną, ale wczesne rozpoznanie i leczenie mogą wydłużyć życie i poprawić jego jakość. Kluczowe znaczenie ma profilaktyka: szczepienia przeciw WZW, ograniczenie spożycia alkoholu, zdrowa dieta, kontrola masy ciała i regularne badania.
