Raj jelita grubego to potoczna nazwa rzadkiej, przewlekłej choroby zapalnej jelita grubego, znanej również jako colitis ulcerosa lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Choroba ta polega na przewlekłym, nieswoistym zapaleniu błony śluzowej jelita grubego, prowadzącym do powstawania owrzodzeń, nadżerek i krwawień. Przyczyny choroby nie są do końca poznane, ale istotną rolę odgrywają czynniki genetyczne, zaburzenia immunologiczne, czynniki środowiskowe (np. dieta, stres, infekcje) oraz mikrobiota jelitowa. Objawy raju jelita grubego są zazwyczaj przewlekłe i nawracające. Najczęściej występują: biegunki (często z domieszką krwi i śluzu), bóle brzucha (szczególnie w dolnej części), nagłe parcie na stolec, utrata masy ciała, osłabienie, gorączka, anemia z powodu przewlekłego krwawienia. Chorobie mogą towarzyszyć objawy pozajelitowe: bóle stawów, zmiany skórne, zapalenie spojówek, choroby wątroby. Przebieg choroby jest zmienny – okresy zaostrzeń przeplatają się z okresami remisji. Rozpoznanie opiera się na wywiadzie, badaniu fizykalnym, badaniach laboratoryjnych (anemia, stany zapalne), badaniach obrazowych (USG, tomografia) oraz kolonoskopii z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego. Leczenie raju jelita grubego jest długotrwałe i wieloetapowe. Podstawą są leki przeciwzapalne (aminosalicylany, kortykosteroidy), immunosupresyjne (azatiopryna, 6-merkaptopuryna), a w ciężkich przypadkach – leki biologiczne (inhibitory TNF-alfa, vedolizumab). W okresach zaostrzeń stosuje się intensywną terapię, czasem konieczna jest hospitalizacja. U części pacjentów, w przypadku braku poprawy lub powikłań (np. masywne krwawienia, perforacja, rak jelita), konieczne jest leczenie chirurgiczne (kolektomia). Dieta powinna być indywidualnie dostosowana do tolerancji, zaleca się unikanie produktów drażniących jelita, dbanie o nawodnienie i suplementację niedoborów. Regularna kontrola lekarska i badania przesiewowe są niezbędne ze względu na zwiększone ryzyko raka jelita grubego.
