Zaburzenia osobowości to grupa przewlekłych zaburzeń psychicznych, w których utrwalone, nieprzystosowawcze wzorce myślenia, odczuwania i zachowania prowadzą do trudności w funkcjonowaniu społecznym, zawodowym i emocjonalnym. Objawy zależą od typu zaburzenia, ale często obejmują trudności w relacjach, impulsywność, niestabilność emocjonalną, sztywność poglądów, brak empatii, niską samoocenę, konflikty z otoczeniem. Wyróżnia się wiele typów zaburzeń osobowości, m.in.: osobowość borderline (chwiejna emocjonalnie), narcystyczna, unikająca, zależna, obsesyjno-kompulsyjna, antyspołeczna, paranoiczna, schizoidalna. Przyczyny to złożona interakcja czynników genetycznych, biologicznych (np. zaburzenia neuroprzekaźników), środowiskowych (przemoc, zaniedbanie, traumatyczne wydarzenia w dzieciństwie), wzorców rodzinnych i doświadczeń życiowych. Rozpoznanie opiera się na wywiadzie psychiatrycznym, obserwacji długoterminowej i spełnieniu kryteriów diagnostycznych (ICD-10, DSM-5). Leczenie jest trudne i długotrwałe – podstawą jest psychoterapia (najczęściej terapia poznawczo-behawioralna, dialektyczno-behawioralna, psychodynamiczna), wsparcie farmakologiczne (leki przeciwdepresyjne, stabilizatory nastroju, leki przeciwlękowe) oraz psychoedukacja. Kluczowe jest zaangażowanie pacjenta, wsparcie rodziny i otoczenia oraz współpraca z doświadczonym terapeutą. Zaburzenia osobowości mogą prowadzić do poważnych problemów życiowych, uzależnień, konfliktów z prawem, trudności w pracy i relacjach, a nieleczone zwiększają ryzyko samobójstw.
