Nootropiki, zwane również „inteligentnymi lekami”, to grupa substancji, które mają za zadanie wspierać funkcjonowanie mózgu – poprawiać pamięć, koncentrację, kreatywność, a także zwiększać odporność na stres i zmęczenie. Wśród nootropików wyróżnia się zarówno preparaty syntetyczne (takie jak piracetam, fenylopiracetam, modafinil), jak i naturalne (ekstrakt z miłorzębu japońskiego, żeń-szeń, ashwagandha, L-teanina, kofeina). Działanie nootropików polega na poprawie przekazywania impulsów nerwowych, zwiększeniu przepływu krwi w mózgu, ochronie neuronów przed szkodliwymi czynnikami oraz regulacji poziomu neuroprzekaźników (takich jak acetylocholina, dopamina, serotonina). Substancje te są szczególnie popularne wśród studentów, osób pracujących intelektualnie oraz menedżerów poddanych presji i długotrwałemu stresowi. Czy jednak nootropiki są skuteczne i bezpieczne? Badania naukowe pokazują, że nie wszystkie „inteligentne leki” faktycznie wspomagają pamięć czy kreatywność – u osób zdrowych efekty mogą być bardzo subtelne, a znaczna poprawa jest widoczna głównie u osób z deficytami poznawczymi, bezsennością lub schorzeniami neurologicznymi. Ważna jest także kwestia bezpieczeństwa – choć wiele nootropików jest dostępnych bez recepty, ich długotrwałe stosowanie bywa związane z ryzykiem skutków ubocznych: bólów głowy, niepokoju, bezsenności, problemów żołądkowych czy interakcji z innymi lekami (np. modafinil może zaburzać rytm serca i wywoływać uzależnienie). Nootropiki naturalne uchodzą za bezpieczniejsze, jednak również powinny być stosowane rozważnie, z uwzględnieniem predyspozycji i zdrowia ogólnego. Kluczem do poprawy funkcji poznawczych pozostaje higieniczny tryb życia: regularny sen, aktywność fizyczna, dieta bogata w antyoksydanty i nauka technik relaksacyjnych. Nootropiki mogą być elementem wspierającym – warto jednak skonsultować wybór i dawkowanie z lekarzem lub farmaceutą.
