Kofeina to najczęściej stosowany na świecie środek psychoaktywny, obecny w kawie, herbacie, napojach energetycznych i czekoladzie. Jej regularne spożywanie prowadzi do rozwoju tolerancji, a u części osób także do uzależnienia. Uzależnienie od kofeiny objawia się koniecznością codziennego spożywania coraz większych dawek, by uzyskać pożądany efekt pobudzenia, oraz występowaniem objawów odstawiennych po nagłym zaprzestaniu jej przyjmowania. Do najczęstszych skutków odstawienia należą bóle głowy, zmęczenie, drażliwość, trudności z koncentracją, senność, a nawet objawy grypopodobne. Kofeina działa pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy, zwiększa czujność, poprawia nastrój i wydolność fizyczną, ale w nadmiarze może powodować niepokój, kołatania serca, drżenie rąk, zaburzenia snu i nadciśnienie. Bezpieczna dawka kofeiny dla dorosłych to około 200–400 mg dziennie (2–4 filiżanki kawy). Przekroczenie tej ilości zwiększa ryzyko działań niepożądanych i uzależnienia. Osoby szczególnie wrażliwe, kobiety w ciąży, dzieci i osoby z chorobami serca powinny ograniczyć spożycie kofeiny lub całkowicie jej unikać. Uzależnienie od kofeiny nie jest groźne dla zdrowia w takim stopniu jak uzależnienie od narkotyków czy alkoholu, ale może znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie i jakość życia.
