Szczepionki przeciw uzależnieniom to innowacyjny kierunek badań medycznych. Ich celem jest wywołanie odpowiedzi immunologicznej, która neutralizuje cząsteczki substancji uzależniającej (np. nikotyny, kokainy, opioidów) zanim dotrą one do mózgu. Dzięki temu osoba zaszczepiona nie odczuwa efektów euforyzujących po zażyciu narkotyku, co zmniejsza motywację do dalszego używania. Najbardziej zaawansowane są badania nad szczepionkami przeciw nikotynie i kokainie, jednak żaden preparat nie został jeszcze dopuszczony do powszechnego stosowania. Wyniki badań są obiecujące, ale skuteczność szczepionek jest ograniczona – nie eliminują one psychologicznego aspektu uzależnienia, a jedynie blokują działanie substancji. Szczepionki mogą być w przyszłości wsparciem dla terapii uzależnień, ale nie zastąpią psychoterapii i wsparcia społecznego.
