W ostatnich latach wiele mówi się o tzw. zakwaszeniu organizmu. Termin ten zyskał popularność głównie za sprawą dietetyków alternatywnych, promotorów zdrowego stylu życia oraz licznych publikacji internetowych. Według tej koncepcji, nadmiar spożywanych produktów zakwaszających ma prowadzić do zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej w ciele, co z kolei ma skutkować zmęczeniem, spadkiem odporności, problemami skórnymi, a nawet rozwojem chorób przewlekłych. Ale czy zakwaszenie organizmu faktycznie istnieje jako zjawisko medyczne, czy może jest to pojęcie uproszczone, a nawet mylące?
Organizm człowieka posiada niezwykle precyzyjny system regulacji pH, czyli poziomu kwasowości i zasadowości. W zdrowym ciele pH krwi utrzymuje się w bardzo wąskim zakresie – zazwyczaj pomiędzy 7,35 a 7,45. Nawet niewielkie odchylenia od tej normy mogą być groźne dla życia, dlatego organizm dysponuje mechanizmami buforowymi, które błyskawicznie neutralizują wszelkie zaburzenia. W regulacji tej biorą udział nerki, płuca, wątroba oraz układ krążenia. Dzięki ich pracy nawet po spożyciu dużej ilości produktów teoretycznie „zakwaszających”, poziom pH krwi nie ulega trwałej zmianie.
Z medycznego punktu widzenia zakwaszenie organizmu jako trwały stan nie występuje u zdrowych osób. Rzeczywiste zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, takie jak kwasica czy zasadowica, są objawami poważnych chorób, np. niewydolności nerek, zaburzeń oddechowych, cukrzycy lub zatrucia. Wymagają one natychmiastowej interwencji lekarskiej i diagnostyki laboratoryjnej, ponieważ zagrażają życiu. Nie mają one jednak nic wspólnego z codziennym sposobem odżywiania przeciętnej osoby i nie mogą być leczone dietą alkaliczną ani suplementami „odkwaszającymi”.
Popularność pojęcia zakwaszenia wynika w dużej mierze z uproszczonego rozumienia wpływu żywności na organizm. Produkty spożywcze rzeczywiście mają potencjał kwasotwórczy lub zasadotwórczy, ale nie oznacza to, że zmieniają pH krwi. Ich działanie oceniane jest na podstawie pozostałości metabolicznych, czyli tego, co pozostaje po ich strawieniu. Na przykład mięso, produkty zbożowe czy sery pozostawiają kwaśny popiół, podczas gdy warzywa i owoce pozostawiają zasadowy. Dieta oparta na przewadze produktów kwasotwórczych może wpływać na niektóre procesy metaboliczne, ale nie prowadzi do trwałego zakwaszenia całego organizmu.
Warto też podkreślić, że wiele objawów przypisywanych zakwaszeniu, takich jak przewlekłe zmęczenie, wzdęcia, problemy skórne, podatność na infekcje czy bóle głowy, to niespecyficzne symptomy, które mogą mieć dziesiątki innych przyczyn. Szukanie rozwiązania w „odkwaszaniu organizmu” często odciąga uwagę od realnych problemów zdrowotnych, które wymagają konsultacji z lekarzem lub dietetykiem klinicznym. Niestety, na popularności tego pojęcia korzystają także firmy sprzedające preparaty mające rzekomo „przywracać równowagę kwasowo-zasadową”, mimo braku naukowych dowodów na ich skuteczność.
Nie oznacza to jednak, że dieta nie ma znaczenia. Wręcz przeciwnie – sposób odżywiania wpływa na ogólne samopoczucie, odporność i funkcjonowanie narządów. Dieta bogata w warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste i niskoprzetworzone sprzyja zdrowiu nie dlatego, że „odkwasza”, ale dlatego, że dostarcza organizmowi witamin, błonnika, przeciwutleniaczy i składników mineralnych. Ograniczenie nadmiaru soli, cukru, alkoholu i tłuszczów trans wspiera równowagę metaboliczną, ale nie zmienia pH krwi.
Zamiast koncentrować się na mitach o zakwaszeniu, lepiej skupić się na realnych podstawach zdrowego stylu życia. Urozmaicona dieta, odpowiednie nawodnienie, regularna aktywność fizyczna, higiena snu i redukcja stresu mają udowodniony wpływ na funkcjonowanie organizmu. Jeśli ktoś odczuwa przewlekłe dolegliwości, warto skonsultować się z lekarzem i wykonać badania diagnostyczne, zamiast opierać się na uproszczonych teoriach internetowych.
Zakwaszenie organizmu jako termin medyczny nie istnieje w odniesieniu do osób zdrowych. To mit oparty na błędnej interpretacji fizjologii i uproszczeniu złożonych procesów biochemicznych. Nie oznacza to jednak, że dieta nie ma znaczenia – ma ogromne, ale działa inaczej, niż sugerują hasła reklamowe. Świadome podejście do odżywiania i zdrowy styl życia to najlepsze, co można zrobić dla swojego organizmu – bez potrzeby „odkwaszania”.
