Endometrioza to przewlekła choroba ginekologiczna, polegająca na obecności komórek błony śluzowej macicy (endometrium) poza jamą macicy – najczęściej w obrębie jajników, jajowodów, otrzewnej, a czasem w innych narządach (pęcherz, jelita, płuca). Tkanka endometrialna poza macicą reaguje na zmiany hormonalne cyklu miesiączkowego, prowadząc do przewlekłego stanu zapalnego, powstawania zrostów, torbieli (tzw. torbiele czekoladowe) i blizn. Główne objawy endometriozy to silne bóle miesiączkowe, przewlekły ból miednicy, ból podczas stosunku, bolesne oddawanie moczu i stolca, niepłodność, obfite miesiączki, zmęczenie, a czasem objawy ze strony innych narządów. Przyczyny endometriozy nie są do końca poznane – podejrzewa się czynniki genetyczne, immunologiczne, zaburzenia hormonalne, wsteczne miesiączkowanie (przemieszczanie się komórek endometrium przez jajowody do jamy brzusznej), czynniki środowiskowe i anatomiczne. Choroba dotyka ok. 10% kobiet w wieku rozrodczym i jest jedną z głównych przyczyn niepłodności. Rozpoznanie wymaga szczegółowego wywiadu, badania ginekologicznego, USG, rezonansu magnetycznego, a ostatecznie potwierdza się je podczas laparoskopii. Leczenie endometriozy obejmuje: farmakoterapię (leki przeciwbólowe, hormonalne – progestageny, doustne środki antykoncepcyjne, analogi GnRH), leczenie chirurgiczne (usuwanie ognisk endometriozy, zrostów, torbieli), wsparcie psychologiczne i dietetyczne, a w przypadku niepłodności – techniki wspomaganego rozrodu. Wybór terapii zależy od nasilenia objawów, wieku, planów prokreacyjnych i lokalizacji zmian. Endometrioza jest chorobą przewlekłą, wymagającą długoterminowego leczenia i opieki wielospecjalistycznej.
