Nadczynność przytarczyc (hiperparatyreoza) to stan, w którym gruczoły przytarczyczne produkują nadmierne ilości parathormonu (PTH), prowadząc do zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. Najczęstszą przyczyną jest gruczolak przytarczyc, rzadziej przerost lub nowotwór. Skutki nadczynności przytarczyc wynikają głównie z hiperkalcemii (podwyższonego poziomu wapnia we krwi): osłabienie mięśni, przewlekłe zmęczenie, bóle kości i stawów, częste złamania (osteoporoza), kamica nerkowa, wielomocz, odwodnienie, nudności, wymioty, zaparcia, utrata apetytu, zaburzenia rytmu serca, depresja, zaburzenia poznawcze. W zaawansowanych przypadkach może dojść do przełomu hiperkalcemicznego – stanu zagrażającego życiu. Przewlekła hiperparatyreoza prowadzi do uszkodzenia nerek, zwapnień w tkankach miękkich, nadciśnienia tętniczego i zaburzeń neurologicznych. Rozpoznanie opiera się na badaniach laboratoryjnych (wysoki PTH, wapń, niski fosfor), obrazowych (USG, scyntygrafia przytarczyc) oraz ocenie gęstości kości. Leczenie polega na usunięciu gruczolaka lub przerośniętych przytarczyc (operacja), a w przypadkach wtórnych – na leczeniu choroby podstawowej (np. niewydolności nerek). Wczesne rozpoznanie i leczenie nadczynności przytarczyc pozwala uniknąć powikłań i poprawić jakość życia pacjenta.
