Ospa prawdziwa, znana również jako variola, to jedna z najbardziej niebezpiecznych chorób zakaźnych w historii ludzkości. Wywoływana przez wirusa variola major lub variola minor, charakteryzuje się wysoką śmiertelnością i bardzo łatwym przenoszeniem drogą kropelkową. Objawy ospy prawdziwej pojawiają się zwykle po 10–14 dniach od zakażenia. Początkowo choroba przypomina grypę: występuje wysoka gorączka, silne bóle głowy, pleców i mięśni, czasem nudności i wymioty. Po 2–4 dniach pojawia się charakterystyczna wysypka – najpierw na twarzy, następnie na tułowie, kończynach i dłoniach. Zmiany skórne przechodzą przez fazy: plamki, grudki, pęcherzyki, krosty, a na końcu strupy, które odpadają po kilkunastu dniach, pozostawiając blizny. Ospa prawdziwa jest chorobą bardzo zaraźliwą – chory zaraża od pojawienia się gorączki do odpadnięcia ostatnich strupów. Leczenie ospy prawdziwej jest wyłącznie objawowe – nie istnieje skuteczny lek przeciwwirusowy. Stosuje się środki przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, dbanie o nawodnienie organizmu i higienę skóry. W ciężkich przypadkach konieczna jest hospitalizacja. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania była szczepionka, która doprowadziła do całkowitej eradykacji choroby na świecie – ostatni przypadek odnotowano w 1977 roku. Obecnie ospa prawdziwa nie występuje, ale wirus jest przechowywany w kilku laboratoriach na świecie ze względów naukowych i bezpieczeństwa biologicznego. W przypadku podejrzenia kontaktu z wirusem konieczna jest natychmiastowa izolacja i powiadomienie służb sanitarno-epidemiologicznych.
