Rabdomioliza to poważny stan chorobowy polegający na rozpadzie włókien mięśni szkieletowych i uwolnieniu ich zawartości (mioglobiny, elektrolitów, enzymów) do krwiobiegu. Jest to zespół objawów, który może prowadzić do groźnych powikłań, w tym ostrej niewydolności nerek. Do najczęstszych przyczyn rabdomiolizy należą: intensywny wysiłek fizyczny (szczególnie u osób nieprzygotowanych), urazy, zmiażdżenia, długotrwały ucisk mięśni (np. po utracie przytomności), zatrucia lekami (statyny, fibraty, niektóre narkotyki), infekcje wirusowe i bakteryjne, zaburzenia metaboliczne, hipertermia, drgawki, a także choroby genetyczne mięśni. Objawy rabdomiolizy mogą być różnorodne i zależą od nasilenia procesu. Najczęściej występują: silny ból i obrzęk mięśni (zwłaszcza kończyn), osłabienie, sztywność, ciemne zabarwienie moczu (kolor „herbaty” lub „koli” z powodu obecności mioglobiny), gorączka, nudności, wymioty, zaburzenia rytmu serca (na skutek zaburzeń elektrolitowych). W ciężkich przypadkach dochodzi do ostrej niewydolności nerek, która może wymagać dializoterapii. Rozpoznanie rabdomiolizy opiera się na wywiadzie, badaniu fizykalnym oraz wynikach badań laboratoryjnych: znacznie podwyższony poziom kinazy kreatynowej (CK), obecność mioglobiny w moczu, zaburzenia elektrolitowe (hiperkaliemia, hipokalcemia), wzrost kreatyniny i mocznika. Leczenie rabdomiolizy wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Podstawą jest intensywne nawodnienie dożylne w celu rozcieńczenia toksyn i ochrony nerek, monitorowanie elektrolitów, leczenie zaburzeń metabolicznych, unikanie leków nefrotoksycznych. W ciężkich przypadkach konieczne może być zastosowanie dializ. Ważne jest również leczenie przyczyny rabdomiolizy (np. usunięcie ucisku, leczenie infekcji). Rokowanie zależy od szybkości rozpoznania i wdrożenia leczenia – nieleczona rabdomioliza może prowadzić do trwałego uszkodzenia nerek, zaburzeń rytmu serca, a nawet śmierci. Profilaktyka obejmuje unikanie nadmiernego wysiłku, odpowiednie nawodnienie, ostrożność przy stosowaniu leków uszkadzających mięśnie oraz leczenie chorób predysponujących do rabdomiolizy.
