Rak ślinianki to nowotwór wywodzący się z gruczołów ślinowych, a najczęstszą jego lokalizacją jest ślinianka przyuszna (około 60–80% przypadków), rzadziej ślinianka podżuchwowa, podjęzykowa i drobne gruczoły ślinowe rozsiane w jamie ustnej oraz gardle. Nowotwory te mogą być zarówno łagodne, jak i złośliwe – do tych ostatnich zalicza się m.in. rak śluzowo-naskórkowy, gruczołowo-torbielowaty czy rak pęcherzykowo-gruczołowy. W początkowych stadiach rak ślinianki najczęściej nie daje objawów bólowych – pojawia się powoli rosnący guz w okolicy żuchwy, asymetria twarzy, uczucie sztywności lub mrowienia. Alarmujące są: zaburzenia ruchomości policzka, porażenie nerwu twarzowego, trudności z mimiką, ból promieniujący do ucha i nietypowe powiększenie węzłów chłonnych. Diagnostyka obejmuje USG, rezonans magnetyczny, tomografię komputerową oraz pobranie wycinka (biopsja cienkoigłowa). Leczenie raków ślinianek polega głównie na operacyjnym usunięciu zmiany wraz z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek i – w razie potrzeby – z usunięciem okolicznych węzłów chłonnych. Po operacji często wdraża się radioterapię. W zaawansowanych lub nawrotowych przypadkach stosuje się chemioterapię, choć jej skuteczność jest ograniczona, a decyzję podejmuje zespół interdyscyplinarny. Rokowania zależą od typu histologicznego i stopnia zaawansowania – im szybciej zdiagnozowany i usunięty guz, tym większa szansa na powrót do zdrowia i zachowanie funkcji nerwów twarzy. Profilaktyka to unikanie palenia tytoniu, ochrona przed promieniowaniem jonizującym oraz szybka kontrola wszelkich nietypowych zmian wokół żuchwy i szyi.
