Szarpanie podczas jazdy to jeden z najbardziej niepokojących objawów w samochodach z napędem na cztery koła. Może pojawiać się przy ruszaniu, podczas skrętu, przy zmianie biegów lub w trakcie przyspieszania – a jego źródła bywają zaskakująco różnorodne. W autach z napędem AWD, czyli z układem automatycznie dołączanego napędu na drugą oś, takich jak systemy Haldex, xDrive, 4Motion czy AllGrip, tego typu drgania mogą pochodzić zarówno z elementów mechanicznych, jak i z części sterowanych elektronicznie. Oto najczęstsze przyczyny tego zjawiska i ich możliwe konsekwencje.
Jednym z najczęstszych powodów szarpania w układzie AWD jest zużycie sprzęgła wielopłytkowego, które odpowiada za dołączanie drugiej osi. W popularnych systemach Haldex sprzęgło to sterowane jest ciśnieniem oleju, a jego płynna praca zależy od stanu pompy, elektrozaworu oraz samego smaru. Gdy olej nie był wymieniany przez dłuższy czas, jego lepkość spada, a opiłki metalu zacierają kanały i prowadzą do nierównomiernego załączania napędu. Objawem może być wyraźne szarpanie przy ruszaniu lub dziwne stuki podczas skrętu. Czasem wystarczy wymienić olej i oczyścić filtr, ale w zaawansowanym stadium może być konieczna regeneracja całego modułu.
Drugą typową przyczyną są różnice w średnicy opon lub ich nierównomierne zużycie. W układzie AWD nawet minimalna różnica w obwodzie toczenia pomiędzy osiami może być interpretowana przez komputer jako poślizg i prowadzić do nadmiernej pracy sprzęgła. W konsekwencji dochodzi do szarpania, przegrzewania elementów i trwałego uszkodzenia przekładni. Z tego powodu w samochodach z napędem na cztery koła zawsze należy stosować komplety opon tego samego rozmiaru i zużycia – najlepiej wymieniane parami lub kompletami.
Kolejnym winowajcą może być zużycie przegubów napędowych, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Jeśli jeden z przegubów wykazuje luzy, jego praca staje się nierówna, co szczególnie przy niskich prędkościach objawia się szarpnięciami i drganiami. W autach AWD, które mają dłuższe półosie lub dodatkowe przeguby w tylnym moście, prawidłowe smarowanie i szczelność osłon gumowych mają kluczowe znaczenie. Wystarczy niewielka nieszczelność, aby smar wypłynął, a przegub zaczął się zużywać w sposób nierównomierny.
W niektórych przypadkach problemem może być zużycie podpory wału napędowego lub jego przegubu elastycznego, tzw. gumowego łącznika. Elementy te pracują pod dużym obciążeniem i przenoszą moment obrotowy na tylną oś. Jeśli podpora jest pęknięta lub wyrobiona, wał zaczyna bić, co objawia się wyraźnym szarpnięciem, zwłaszcza przy ruszaniu. W skrajnych przypadkach może dojść do uszkodzenia obudowy dyferencjału lub odkształcenia krzyżaka, co wiąże się z poważnymi kosztami naprawy.
Nie można też zapominać o roli elektroniki w układach AWD. Współczesne samochody są wyposażone w sterowniki napędu, które kontrolują parametry pracy systemu na podstawie odczytów z wielu czujników – w tym ABS, ESP, kąta skrętu kierownicy czy prędkości kół. Jeśli któryś z tych czujników podaje błędne dane, komputer może wprowadzać błędne korekty, powodując nierównomierne dołączanie napędu i w efekcie szarpanie. W takich sytuacjach konieczna jest diagnostyka komputerowa, odczyt błędów i sprawdzenie parametrów pracy w czasie rzeczywistym.
Warto również wspomnieć o zużytych poduszkach silnika i skrzyni biegów. Choć ten problem nie dotyczy bezpośrednio samego napędu, to niewłaściwe ułożenie jednostki napędowej względem podwozia może potęgować szarpanie podczas zmiany biegów lub gwałtownego przyspieszania. Podobnie wygląda sytuacja z poduszkami tylnego mostu – ich zużycie powoduje nadmierne ruchy całego układu, co przekłada się na pogorszenie komfortu i stabilności prowadzenia.
Podsumowując – szarpanie w układzie napędowym AWD może mieć wiele przyczyn, od typowo mechanicznych po elektroniczne i eksploatacyjne. Do najczęstszych należą zużycie sprzęgła Haldex, różnice w oponach, wyeksploatowane przeguby, luzy w układzie wału napędowego oraz błędy w sterowaniu napędem. Wczesna diagnostyka, dbałość o regularny serwis i świadomy dobór opon mogą znacznie zmniejszyć ryzyko takich objawów. A jeśli już się pojawią – kluczem do skutecznej naprawy jest właściwe określenie źródła problemu, a nie działanie metodą prób i błędów.
