W samochodach marki Volkswagen określenie „4Motion” oznacza napęd na cztery koła, ale w rzeczywistości nie odnosi się do jednej, konkretnej technologii. To marketingowa nazwa, pod którą kryją się różne systemy 4×4 – w tym zarówno klasyczny układ stałego napędu, jak i rozwiązania bazujące na sprzęgle Haldex. Z tego powodu kierowcy często zadają pytanie: czym właściwie różni się 4Motion od Haldexa i jak rozpoznać, który system znajduje się w danym aucie? Odpowiedź tkwi w szczegółach konstrukcyjnych, napędzanej osi oraz przeznaczeniu danego modelu.
System 4Motion to ogólne oznaczenie napędu na cztery koła stosowane w gamie Volkswagena, jednak jego techniczna realizacja zależy od tego, z jakim modelem mamy do czynienia i jak ustawiony jest silnik. W samochodach z poprzecznie zamontowanym silnikiem – takich jak Golf, Passat, Tiguan, T-Roc, Arteon, Touran czy wiele modeli Skody i Seata – 4Motion bazuje na sprzęgle Haldex, czyli układzie dołączanej tylnej osi. W normalnych warunkach auto porusza się wyłącznie z napędem przednim, a napęd tylnej osi jest aktywowany automatycznie, gdy pojawi się uślizg, nagłe przyspieszenie lub zmienne warunki trakcyjne. Za przekazanie momentu odpowiada wielopłytkowe sprzęgło sterowane hydraulicznie lub elektrohydraulicznie, które reaguje na podstawie danych z wielu czujników.
Z kolei w większych modelach Volkswagena – takich jak Touareg, Amarok czy w wybranych wersjach Transportera – gdzie silnik ustawiony jest wzdłużnie, system 4Motion przyjmuje postać stałego napędu na cztery koła z centralnym mechanizmem różnicowym. W Touaregu pierwszej generacji zastosowano nawet skrzynię rozdzielczą z blokadą centralnego dyferencjału, typową dla samochodów terenowych. W Amaroku, w wybranych wersjach, napęd 4Motion oznacza pełnoprawny układ 4×4 z dołączaną przednią osią, mechanizmem redukcyjnym i blokadami. Widać więc wyraźnie, że 4Motion może oznaczać zarówno napęd dołączany, jak i stały – zależnie od konstrukcji pojazdu.
Skupiając się na różnicy między 4Motion z Haldexem a innymi systemami, warto zwrócić uwagę na sposób działania. Haldex to układ reaktywny lub półproaktywny, zależnie od generacji. Starsze wersje działały wyłącznie po wykryciu uślizgu przednich kół, natomiast nowsze (czwarta i piąta generacja) potrafią przewidywać utratę trakcji i dołączać napęd tylny jeszcze zanim wystąpi poślizg. Działanie to odbywa się za pośrednictwem pompy ciśnieniowej, zaworu regulacyjnego oraz systemu czujników połączonych z jednostką sterującą.
Systemy 4Motion ze stałym napędem, oparte na mechanizmach różnicowych i skrzyniach rozdzielczych, działają inaczej – przekazują moment obrotowy na obie osie w sposób ciągły. Dzięki zastosowaniu mechanizmu różnicowego centralnego (np. typu Torsen lub planetarnego) możliwa jest kompensacja różnic prędkości obrotowych między osiami podczas jazdy na zakrętach czy w zmiennych warunkach drogowych. Napęd działa bez zwłoki, zapewniając doskonałą stabilność i przewidywalność, ale jednocześnie powoduje większe opory i nieco wyższe zużycie paliwa.
Pod względem odczuć z jazdy różnice również są zauważalne. Samochody z Haldexem prowadzą się jak klasyczne przednionapędówki, dopóki nie pojawi się potrzeba dołączenia tylnej osi. Działa to płynnie i często niezauważalnie, ale w ekstremalnych sytuacjach może nastąpić minimalne opóźnienie reakcji. W wersjach ze stałym napędem 4×4 trakcja jest dostępna od razu, a auto zachowuje się bardziej neutralnie w zakrętach, z wyraźnie większą kontrolą nad stabilnością – szczególnie w warunkach zimowych, na luźnej nawierzchni lub podczas dynamicznej jazdy.
Warto również wiedzieć, że niezależnie od wersji technicznej, system 4Motion jest ściśle zintegrowany z układami elektronicznymi samochodu. ESP, kontrola trakcji, systemy hamulcowe i skrzynia biegów współpracują z napędem, aby zapewnić optymalne warunki jazdy. Dlatego nie należy lekceważyć regularnej diagnostyki i serwisowania układu – szczególnie w autach z Haldexem, gdzie olej w sprzęgle i filtr powinny być wymieniane co około 30–50 tysięcy kilometrów, mimo że wielu producentów nie wskazuje tego wyraźnie w harmonogramie.
Podsumowując, 4Motion to nazwa handlowa, która może oznaczać zarówno stały napęd 4×4, jak i układ oparty na sprzęgle Haldex. Kluczową różnicą jest sposób działania – Haldex to układ dołączany, aktywowany w razie potrzeby, natomiast stały 4Motion zapewnia trakcję na wszystkie koła przez cały czas. Oba rozwiązania mają swoje zalety i wady, a wybór między nimi powinien zależeć od stylu jazdy, potrzeb użytkownika oraz oczekiwanej charakterystyki napędu.
