Zima to czas szczególnie trudny dla silników wysokoprężnych. Niskie temperatury, gęstniejące paliwo i zmniejszona sprawność akumulatora powodują, że rozruch staje się bardziej wymagający, a wszelkie niedomagania układu zapłonowego mogą skutkować problemami z uruchomieniem silnika. Kluczową rolę w tej sytuacji odgrywają świece żarowe – elementy często niedoceniane, a jednocześnie absolutnie niezbędne do sprawnego rozruchu zimnego silnika diesla. Ich dobra kondycja jest jednym z fundamentów przygotowania auta z silnikiem wysokoprężnym do sezonu zimowego.
Świece żarowe odpowiadają za wstępne podgrzanie komory spalania przed uruchomieniem jednostki napędowej. W przeciwieństwie do silników benzynowych, które korzystają z iskry generowanej przez świece zapłonowe, silniki diesla potrzebują wysokiej temperatury i ciśnienia, aby doszło do samozapłonu paliwa. W chłodne dni powietrze zasysane do cylindrów jest znacznie zimniejsze, a gęste paliwo trudniej się rozpala. W takich warunkach sprawne świece żarowe są niezbędne do szybkiego, pewnego startu bez dymienia, drgań i przedłużonego kręcenia rozrusznikiem.
Sprawdzanie świec żarowych najlepiej wykonać zanim nadejdą pierwsze przymrozki. W wielu przypadkach objawy ich niesprawności pojawiają się dopiero wtedy, gdy temperatura spada poniżej zera – silnik długo kręci, w pierwszych sekundach po rozruchu pracuje nierówno, z rury wydechowej wydobywa się gęsty, biało-szary dym, a w skrajnych przypadkach w ogóle nie daje się uruchomić. Niestety, w nowoczesnych autach kontrolka świec żarowych nie zawsze informuje o ich uszkodzeniu – niektóre sterowniki silnika ignorują częściową niesprawność układu, dopóki nie dojdzie do całkowitego braku działania.
Najpewniejszym sposobem weryfikacji stanu świec żarowych jest kontrola ich rezystancji. Każda świeca to w rzeczywistości niewielki element grzejny, którego opór można zmierzyć przy pomocy zwykłego multimetru. Po odłączeniu przewodów zasilających wystarczy przyłożyć jedną końcówkę miernika do końcówki świecy, a drugą do masy silnika. Sprawna świeca powinna wykazywać niski opór – zwykle w zakresie od pół do jednego oma, w zależności od konstrukcji. Jeśli któraś z nich nie pokazuje żadnej wartości lub wskazuje opór zdecydowanie wyższy niż pozostałe, oznacza to uszkodzenie. Warto wtedy wymienić cały komplet, ponieważ świeca, która jeszcze dziś działa prawidłowo, może zawieść za tydzień – a różnice w wydajności między nowymi a zużytymi egzemplarzami mogą pogorszyć rozruch i stabilność pracy silnika.
W nowoczesnych pojazdach możliwa jest również diagnostyka komputerowa świec żarowych. Wystarczy podłączyć odpowiedni interfejs diagnostyczny i sprawdzić zapisane błędy sterownika. System może wskazywać problem z konkretną świecą, przekaźnikiem sterującym, czujnikiem temperatury lub przewodami. To rozwiązanie szczególnie przydatne w autach, gdzie dostęp do świec jest utrudniony – na przykład w jednostkach z zabudowanym kolektorem dolotowym lub w silnikach V6, gdzie jedna strona świec znajduje się niemal przy grodzi.
Oprócz samych świec warto również sprawdzić stan przekaźnika i zasilania układu. Przekaźnik odpowiedzialny za sterowanie świecami może ulec zużyciu i nie załączać zasilania mimo sprawnych elementów grzewczych. W starszych pojazdach często dochodzi też do utlenienia styków, szczególnie w wilgotnym środowisku zimowym. Nawet najlepiej działające świece nie rozgrzeją się bez odpowiedniego napięcia, dlatego należy upewnić się, że do każdej z nich dociera zasilanie po włączeniu zapłonu. W tym celu można użyć próbnika napięcia lub multimetru – po przekręceniu kluczyka napięcie powinno pojawić się na końcówkach zasilających każdą świecę, a po kilku sekundach zaniknąć, co świadczy o prawidłowej pracy układu.
Wymiana świec żarowych w zależności od konstrukcji silnika może być prosta lub wymagać doświadczenia i precyzji. Kluczowe jest, by nie podejmować prób ich wykręcenia na siłę w zimnym silniku – najlepiej przeprowadzić taką operację po wcześniejszym rozgrzaniu, gdy gniazda są bardziej podatne na odkręcenie. W przeciwnym razie istnieje ryzyko urwania świecy, co wiąże się z bardzo kosztowną i skomplikowaną naprawą. Przy wymianie warto zastosować pastę ceramiczną lub miedzianą na gwint, która ułatwia późniejszy demontaż i zabezpiecza przed zapieczeniem.
Świece żarowe w dobrym stanie to nie tylko pewny rozruch zimą. To także mniejsze obciążenie akumulatora, mniej paliwa zużywanego na rozruch, brak drgań i wibracji tuż po odpaleniu oraz znacznie mniejsze ryzyko awarii innych elementów – od rozrusznika, po wtryskiwacze. Warto więc traktować je jako jeden z najważniejszych punktów zimowego przeglądu auta z silnikiem diesla i nie zwlekać z ich sprawdzeniem aż do pierwszego naprawdę mroźnego poranka.
